Η ιστορία των ελέγχων τιμών: Από τη Ρώμη και τον Διοκλητιανό, στις ΗΠΑ και την Κάμαλα Χάρις

Μετά την πανδημία του Covid-19, ο πληθωρισμός έγινε η κύρια οικονομική ανησυχία του αμερικανικού κοινού, καθώς οι τιμές σημείωσαν ακραίες αυξήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αντιπρόεδρος Kamala Harris δήλωσε ότι υποστηρίζει την επιβολή ελέγχων τιμών για την αντιμετώπιση της κερδοσκοπίας, την οποία αποδίδει σε προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας και στην εταιρική απληστία. Αυτή η προσέγγιση ενέχει στοιχεία λαϊκισμού και οικονομικής άγνοιας, όπως υποστηρίζουν οι επικριτές της, με την ιστορία των ελέγχων τιμών να φτάνει πολύ πιο πίσω από τη σύγχρονη εποχή.

Ο πληθωρισμός και η υποτίμηση του νομίσματος δεν είναι νέες προκλήσεις για τις οικονομίες. Αυτά τα φαινόμενα έχουν συνοδευτεί, πολλές φορές, από μέτρα όπως οι έλεγχοι τιμών, μια πρακτική που εφαρμόστηκε σε διάφορες αυτοκρατορίες, όπως και στη Ρώμη του 3ου αιώνα μ.Χ. Η υποβάθμιση του νομίσματος ήταν χαρακτηριστικό της κρίσης του Τρίτου Αιώνα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (235-284 μ.Χ.), όταν η αξία του δηνάριου υποχώρησε δραστικά λόγω της μείωσης του αργύρου που περιείχε. Η Ρώμη αντιμετώπισε έντονα οικονομικά προβλήματα λόγω των πολεμικών επιχειρήσεων και των αυξημένων δαπανών, με την υποτίμηση του νομίσματος να προκαλεί εκτεταμένο πληθωρισμό.

Η σημερινή κατάσταση στις ΗΠΑ παρουσιάζει ομοιότητες με τη Ρώμη, καθώς η υποτίμηση του δολαρίου, που δεν είναι πλέον συνδεδεμένο με κάποιο εμπόρευμα όπως ο χρυσός, γίνεται μέσω της αυξημένης εκτύπωσης χρήματος. Από την ίδρυση της Federal Reserve το 1913, το δολάριο έχει υποτιμηθεί κατά 97%. Το φαινόμενο αυτό θυμίζει τη ρωμαϊκή κρίση, όπου οι προσπάθειες ελέγχου των τιμών, όπως το διάταγμα του Διοκλητιανού, οδήγησαν σε οικονομικά αδιέξοδα, δημιουργώντας ελλείψεις και μαύρες αγορές.

Όπως και στην περίπτωση του Διοκλητιανού, οι έλεγχοι τιμών προτείνονται ως λύση για την άνοδο των τιμών, με την Harris να δηλώνει ότι «θα κυνηγήσει τους κερδοσκόπους» και να προτείνει νέες κυρώσεις για τις εταιρείες που εκμεταλλεύονται τις κρίσεις. Παρόλα αυτά, τόσο στην αρχαία όσο και στη σύγχρονη ιστορία, οι έλεγχοι τιμών συνήθως επιδεινώνουν την οικονομική κατάσταση, καθώς δεν αντιμετωπίζουν τη βασική αιτία του προβλήματος: την υποτίμηση του νομίσματος.