Τα Χριστούγεννα των Ιμίων: Πώς ξεκίνησε η κρίση και με ποιον τρόπο κλιμακώθηκε

Ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1995, ένα τουρκικό εμπορικό πλοίο, με το όνομα «Φιγκέν Ακάτ», προσαράζει κοντά στη βραχονησίδα Ανατολική Ίμια, εκπέμποντας σήμα κινδύνου.

Το Λιμεναρχείο Καλύμνου στέλνει ρυμουλκό, για να βοηθήσει το πλοίο, αλλά ο Τούρκος πλοίαρχος αρνείται τη βοήθεια, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και ότι οι μόνες αρμόδιες είναι οι αρχές της χώρας του.

Ενημερώνεται το Υπουργείο Εξωτερικών και αυτό με τη σειρά του γνωστοποιεί το γεγονός στο τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνοντας ότι χωρίς ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει.

Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών διαμηνύει, ξεκάθαρα πια στις 27 Δεκεμβρίου, ότι υπάρχει θέμα κυριαρχίας με τις βραχονησίδες Ίμια.

Η κρίση των Ιμίων έχει ήδη ξεκινήσει χωρίς κανένας να το γνωρίζει ακόμη

Δύο ελληνικά πλοία ρυμουλκούν το τουρκικό φορτηγό και το οδηγούν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το πρωί της 28ης Δεκεμβρίου, ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Με ελληνική βοήθεια, ο τούρκος πιλότος διασώζεται.

Το τουρκικό ΥΠΕΞ προβαίνει στην εξής διακοίνωση: «Οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία», με το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, μία μέρα αργότερα να απορρίπτει την τουρκική διακοίνωση.

Στις 15 Ιανουαρίου, ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου παραιτείται λόγω ασθένειας. Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει τον Κωνσταντίνο Σημίτη, πρωθυπουργό της Ελλάδας, στις 19 Ιανουαρίοτυ 1966.

Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, έχοντας αντιληφθεί τα «παιχνίδια» της Τουρκίας, ζητά αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Η μάχη της σημαίας

Η κατάσταση αρχίζει να κλιμακώνεται όταν στις 26 Ιανουαρίου, ο δήμαρχος της Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Γ. Ριόλα και τρεις κατοίκους του νησιού υψώνει την ελληνική σημαία σε μία από τις δύο βραχονησίδες.

Την επόμενη μέρα ακριβώς, χωρίς να χάσουν χρόνο, δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια. Υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική, με το γεγονός να προβάλλεται σε τουρκικό τηλεοπτικό κανάλι.

Η Ελλάδα απαντά ταχύτατα με το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» να κατεβάζει την τουρκική σημαία και να υψώνει την ελληνική. Η εντολή ήταν να υποσταλεί η τουρκική σημαία, μόνο. Το ίδιο βράδυ της 28ης Ιανουαρίου, άγημα ανδρών των ΟΥΚ του Πολεμικού Ναυτικού αποβιβάζονται στη βραχονησίδα για να φρουρούν την ελληνική σημαία.

Στο πολιτικό προσκήνιο, ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στέλνει μήνυμα, από την Ελληνική Βουλή, προς την Τουρκία: «Σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά». Η πρωθυπουργός της Τουρκίας, Τανσού Τσιλέρ, ζητά διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου.

Τουρκικά πολεμικά παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Η Ελλάδα προβαίνει σε διαβήματα προς την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ.

Σε τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπιλ Κλίντον, ο Κώστας Σημίτης εκφράζει την θέση ότι η Ελλάδα δεν επιθυμεί την ένταση, αλλά εφόσον προκληθεί, θα αντιδράσει δυναμικά. Η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να αποσύρει το άγημα, όχι όμως και υποστείλει την ελληνική σημαία. Στα Ίμια σπεύδουν τα πολεμικά πλοία «Ναυαρίνο» και «Θεμιστοκλής». Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών δεν αποδέχεται την ελληνική πρόταση.

Η Ελλάδα και η Τουρκία «μία ανάσα» από τον πόλεμο

31 Ιανουαρίου 1996: Τουρκικές ειδικές δυνάμεις αποβιβάζονται στη 01:40 στη Μικρή Ίμια και σχεδόν τρεις ώρες αργότερα, στις 04:30, ελικόπτερο του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, ίπταται των βραχονησίδων για να διαπιστώσει αν πράγματι υπάρχουν Τούρκοι στρατιώτες. Στις 04:50 το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περίπου 10 Τούρκους κομάντο. Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά αναφέρει βλάβη και χάνεται από τα ραντάρ. Αργότερα, ανασύρονται νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός.

Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Στην Ελλάδα υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους Τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί και ότι το γεγονός αποκρύφθηκε, προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη.

Με την παρέμβαση του Αμερικανού Υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια. Συγκεκριμένα είπε: «No ships, no troops, no flags», («Όχι πλοία, όχι στρατεύματα, όχι σημαίες»).

Αποτέλεσμα της κρίσης είναι η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας των Ιμίων και η ένταξή τους σε μία «γκρίζα ζώνη».