Ιράν: Ποιος ήταν ο σκληροπυρηνικός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραΐσι

Ο πρόεδρος του Ιράν Εμπραχίμ Ραΐσι, ο οποίος σύμφωνα με επίσημη επιβεβαίωση από την κυβέρνηση της Τεχεράνης σκοτώθηκε μετά από τη συντριβή του ελικοπτέρου στο οποίο επέβαινε, θεωρείται ότι ήταν ένας σκληροπυρηνικός πολιτικός, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο τα τελευταία χρόνια στη στροφή της χώρας προς τις πλέον αδιάλλακτες θέσεις των ιδρυτών της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Υποστηρικτής βαθιά συντηρητικών αξιών στο εσωτερικό μέτωπο, σε σχέση με την εξωτερική πολιτική της χώρας, ο Ραΐσι ακολούθησε επίσης μια επιθετική στάση, με πλέον χαρακτηριστική ένδειξη την άνευ προηγουμένου άμεση επίθεση με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά του Ισραήλ, φέρνοντας τις δύο χώρες για πρώτη φορά σε άμεση και ανοιχτή σύγκρουση.

Η διαδρομή του

Γεννημένος το 1960 στους κόλπους οικογένειας κληρικών, από μικρή ηλικία πήρε μέρος στην επανάσταση που ανέτρεψε τον Σάχη στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, παρακολούθησε ένα σιιτικό σεμινάριο σε ηλικία 15 ετών και κατά τη φοιτητική του ηλικία συμμετείχε ενεργά στις μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στον υποστηριζόμενο από τη Δύση Σάχη, που το 1979 που θα οδηγούσαν στην Ισλαμική Επανάσταση υπό την καθοδήγηση του Αγιατολάχ Χομεϊνί.

Στα ταραχώδη πρώτα χρόνια της Ισλαμικής Επανάστασης, ο νεαρός Ραΐσι συνέχισε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο Μοταχάρι της Τεχεράνης, όπου έλαβε διδακτορικό δίπλωμα στο ισλαμικό δίκαιο και νομολογία.

Εντάχθηκε στο δικαστικό σώμα και σε ηλικία μόλις 25 ετών θα αναλάμβανε τα καθήκοντα του αναπληρωτή εισαγγελέα της Τεχεράνης. Σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ήταν ένας από τους τέσσερις δικαστές που συμμετείχαν στη διαβόητη Επιτροπή Θανάτου, ένα μυστικό δικαστήριο που ευθύνεται για χιλιάδες εκτελέσεις κρατουμένων τη δεκαετία του 1980, όμως τους ισχυρισμούς αυτούς τους αρνιόταν επίμονα ο ίδιος ο Ραΐσι.

Το 1989 ανέλαβε γενικός εισαγγελέας της Τεχεράνης και το 1994 διορίστηκε επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Επιθεώρησης. Στη συνέχεια, έγινε δεκτός στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, αναλαμβάνοντας την αντιπροεδρία το 2004, θέση στην οποία παρέμεινε για 10 χρόνια. Το 2014 διορίστηκε γενικός εισαγγελέας του Ιράν.

Μετά τις αμφισβητούμενες προεδρικές εκλογές του 2009, οι οποίες προκάλεσαν δημόσιες διαμαρτυρίες μηνών, ο Ραΐσι υποστήριξε τη βάναυση καταστολή των διαδηλωτών και τις μαζικές φυλακίσεις.

Ο Ραΐσι συνέχισε να ανεβαίνει τα σκαλιά της εξουσίας στην Ισλαμική Δημοκρατία και το 2016 έγινε πρόεδρος του μεγαλύτερου θρησκευτικού κληροδοτήματος της χώρας στο Μασχάντ. Αυτό το γεγονός εδραίωσε την θέση του στις υψηλότερες βαθμίδες της ιεραρχίας του ισλαμικού καθεστώτος, καταφέρνοντας παράλληλα να διατηρεί καλές σχέσεις με όλους τους κλάδους της κυβέρνησης, στρατιωτικούς και νομοθετικούς καθώς και με την ισχυρή θεοκρατική άρχουσα τάξη.

Έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος το 2017 απέναντι στον Χασάν Ροχανί , ο οποίος ήταν υποψήφιος για επανεκλογή και θεωρούνταν μετριοπαθής στο πολιτικό σύστημα του Ιράν. Ο Ροχανί είχε προχωρήσει το 2015 σε πυρηνική συμφωνία με τις παγκόσμιες δυνάμεις, περιορίζοντας το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με αντάλλαγμα την ελάφρυνση των κυρώσεων. Προερχόμενος από το σκληροπυρηνικό μπλοκ της Ισλαμικής Επανάστασης, ο Ραΐσι ήταν επικριτής της συμφωνίας του 2015.

Η προεδρία

Μετά την ήττα του σε αυτές τις εκλογές, ο Ραΐσι άρχισε να σχεδιάζει την επόμενη προεδρική του εκστρατεία και τον Ιούνιο του 2021, προβάλλοντας τον εαυτό του ως τον καλύτερο άνθρωπο για την καταπολέμηση της διαφθοράς και των οικονομικών προβλημάτων του Ιράν. Επικράτησε τελικά με το 62 τοις εκατό των ψήφων, όμως οι εκλογές σε αυτήν την περίπτωση στιγματίστηκαν από τη χαμηλή συμμετοχή.

Η εκλογική νίκη του Ραΐσι αντιπροσώπευε μια ώθηση των θέσεων των υπερσυντηρητικών κύκλων του Ιράν κατά της πυρηνικής συμφωνίας του 2015, η οποία ούτως ή άλλως είχε ατονήσει μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ.

Σημαντική πολιτική επιτυχία του Ραΐσι θεωρείται η αιφνιδιαστική συμφωνία που αποκατέστησε το 2023 τις διπλωματικές σχέσεις της Σαουδικής Αραβίας με το Ιράν, τους μακροχρόνιους περιφερειακούς εχθρούς στη Μέση Ανατολή.