Οι επιστήμονες μαθαίνουν να συνομιλούν με φάλαινες

Για πρώτη φορά, επιστήμονες «συζήτησαν» με φάλαινα. Τώρα, προσπαθούν να καταλάβουν τι ειπώθηκε στη «συζήτηση» αυτή. Οι ερευνητές που «συνομίλησαν» με μια μεγάπτερη φάλαινα είπαν ότι αυτό το επίτευγμα θα μπορούσε να είναι το πρώτο βήμα προς την επικοινωνία με μη ανθρώπινη νοημοσύνη.

Το 2021, στα ανοικτά των ακτών της νοτιοανατολικής Αλάσκας, μια ομάδα έξι επιστημόνων έπαιξε ένα ηχογραφημένο χαιρετισμό μιας μεγάπτερης φάλαινας χρησιμοποιώντας ένα υποβρύχιο ηχείο. Οι επιστήμονες έμειναν έκπληκτοι όταν μια μεγάπτερη φάλαινα που ονόμασαν Τουέιν, τους απάντησε.

«Είναι σαν να βιώνεις έναν άλλο κόσμο. Τις ακούς να ανεβαίνουν στην επιφάνεια… Είναι απλά απίστευτο», δήλωσε στο BBC η Τζόζι Χάμπαρντ, συμπεριφορίστρια ζώων στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις.

Η Χάμπαρντ βρισκόταν στο ερευνητικό σκάφος όταν συνάντησε για πρώτη φορά μεγάπτερες φάλαινες.

«Σύμφωνα με τους κανονισμούς, πρέπει να σταματήσεις μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά [από τις φάλαινες] και να σβήσεις τη μηχανή σου», εξήγησε η ερευνήτρια. Συνήθως οι φάλαινες δεν πλησιάσουν τα σκάφη, ωστόσο, η 38χρονη Τουέιν κινήθηκε προς το σκάφος και συνέχισε να κάνει κύκλους γύρω από αυτό για 20 λεπτά.

Η Χάμπαρντ είναι μέλος της ερευνητικής ομάδας Search for Extraterrestrial Intelligence (Seti), που ελπίζει να κατανοήσει την επικοινωνιακή πολυπλοκότητα και τη νοημοσύνη των μεγάπτερων φαλαινών. Οι φάλαινες μαγεύουν τους ανθρώπους εδώ και αιώνες. Εμφανίζουν μια σειρά συμπεριφορών παρόμοιες με τους ανθρώπους. Συνεργάζονται μεταξύ τους, καθώς και με άλλα είδη. Διδάσκουν η μία στην άλλη χρήσιμες δεξιότητες, φροντίζουν τα μικρά τους και παίζουν. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, η κυρίαρχη αίσθηση στις φάλαινες δεν είναι η όραση, αλλά η ακοή. Επίσης, πολλά είδη έχουν αναπτύξει έναν μοναδικό λάρυγγα που τους επιτρέπει να παράγουν ήχους εξαιρετικά χαμηλής συχνότητας, οι οποίοι μπορούν να διανύσουν τεράστιες αποστάσεις.

Οι φάλαινες έχουν εξελιχθεί για πάνω από 50 εκατομμύρια χρόνια για να παράγουν και να ακούν μια ποικιλία πολύπλοκων ήχων. Βασίζονται στους θορύβους για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, να πλοηγηθούν, να βρουν συντρόφους και τροφή, να υπερασπιστούν τις περιοχές και τους πόρους τους και να αποφύγουν τους θηρευτές. Τα μικρά τους φλυαρούν όπως τα ανθρώπινα βρέφη, και μάλιστα πιστεύεται ότι έχουν και ονόματα, ενώ οι ερευνητές πιστεύουν πως ομάδες φαλαινών από διαφορετικά μέρη του ωκεανού έχουν τοπικές διαλέκτους.

Το τραγούδι της μεγάπτερης φάλαινας θεωρείται ότι είναι από τα πιο πολύπλοκα στο ζωικό βασίλειο. Το 1952, ο μηχανικός του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ Φρανκ Γουότλινγκτον ηχογράφησε για πρώτη φορά το τραγούδι μιας μεγάπτερης φάλαινας. Σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, ο θαλάσσιος βιολόγος Ρότζερ Πέιν παρατήρησε ότι οι φωνές αυτές ήταν οργανωμένες σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα.

Η ερευνητική ομάδα Seti ελπίζει ότι η αποκρυπτογράφηση της επικοινωνίας των φαλαινών θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τους εξωγήινους, αν συναντήσουμε ποτέ κάποιους. Η ομάδα υποθέτει ότι οι ήχοι των φαλαινών περιέχουν πολύπλοκα, ευφυή μηνύματα που μοιάζουν με τις γλώσσες που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι ή ενδεχομένως οι εξωγήινοι. Ωστόσο, η κατανόηση της γλώσσας των φαλαινών βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο.

«Είμαστε ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο», δήλωσε η ερευνήτρια Μπρέντα ΜακΚάουαν. «Μια μεγάλη πρόκληση για εμάς είναι να ταξινομήσουμε αυτά τα σήματα και να κατανοήσουμε το περιεχόμενό τους, ώστε να μπορέσουμε να καταλάβουμε το νόημα. Νομίζω ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μας βοηθήσει σε αυτό» πρόσθεσε.

Περισσότερα από 8.000 χιλιόμετρα μακριά, μια ομάδα που αποτελείται από ειδικούς σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης, επεξεργασίας φυσικής γλώσσας και ρομποτικής, καθώς και κρυπτογράφους, γλωσσολόγους και θαλάσσιους βιολόγους, ελπίζει επίσης να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία αυτή προκειμένου να αποκρυπτογραφήσει τη συνομιλία των φαλαινών.

Το έργο Ceti (Cetacean Translation Initiative), το οποίο ξεκίνησε το 2020 με επικεφαλής τον θαλάσσιο βιολόγο Ντέιβιντ Γκρούμπερ, παρακολουθεί συνεχώς μια ομάδα φαλαινών στα ανοικτά των ακτών της Ντομίνικα, ενός νησιού της Καραϊβικής, χρησιμοποιώντας μικρόφωνα τα οποία έχουν ενσωματώσει σε σημαδούρες, ρομποτικά ψάρια και ετικέτες που τοποθετούν στις πλάτες των φαλαινών. Ο Γκρούμπερ είναι μικροβιολόγος. Ξεκίνησε την καριέρα του εξετάζοντας τις αλληλεπιδράσεις των βακτηρίων και των πρωτόζωων στον ωκεανό σε σχέση με την ανακύκλωση του άνθρακα και την κλιματική αλλαγή. Στη συνέχεια μελέτησε τα κοράλλια, τις μέδουσες και τους καρχαρίες και τελικά αποφάσισε να επικεντρωθεί στις φάλαινες.

«Βλέπεις τον κόσμο από την οπτική γωνία των ζώων, ή, στην περίπτωση των φαλαινών, ακούς τον κόσμο» σημείωσε.

Οι σπερματοφάλαινες, οι οποίες έχουν τον μεγαλύτερο εγκέφαλο από κάθε άλλο ζώο, συγκεντρώνονται στην επιφάνεια του ωκεανού σε ομάδες και επικοινωνούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας ακολουθίες κλικ που μοιάζουν με κώδικα Μορς και είναι γνωστές ως codas. Η ομάδα που παρακολουθεί η ομάδα του Ceti αποτελείται από περίπου 400 μητέρες, γιαγιάδες και μωρά φαλαινών.

Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν έχουν υποστεί επεξεργασία με αλγόριθμους μηχανικής μάθησης για την ανίχνευση και ταξινόμηση των κλικ και τα αποτελέσματα αναμένεται να δημοσιευθούν το 2024. Ο στόχος, λέει ο Γκρούμπερ, είναι να μπορέσουν να δημιουργήσουν μια μορφή «συνομιλίας» χρησιμοποιώντας τις φωνές των ίδιων των φαλαινών.

Οι φάλαινες είναι στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, που σημαίνει ότι παίζουν πραγματικά σημαντικό ρόλο στο οικοσύστημα.

«Αποτελούν δείκτη για όσους από εμάς μελετάμε την υγεία των ωκεάνιων οικοσυστημάτων – επειδή οτιδήποτε συμβαίνει χαμηλότερα στην τροφική αλυσίδα θα επηρεάσει αυτό που συμβαίνει στην κορυφή», εξήγησε η Σαμάνθα Μπλέικμαν, διαχειρίστρια θαλάσσιων δεδομένων στο Εθνικό Ωκεανογραφικό Κέντρο.

Οι φάλαινες είναι επίσης το φυσικό λίπασμα των ωκεανών. Ένας περιοριστικός παράγοντας για τη ζωή στον ωκεανό είναι η έλλειψη σιδήρου. Το φυτοπλαγκτόν χρειάζεται φως και θρεπτικά συστατικά για να αναπτυχθεί. Ωστόσο, τα περιττώματα των φαλαινών έχουν υψηλή συγκέντρωση σιδήρου.

Οι φάλαινες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στον κύκλο του άνθρακα στη Γη. Το θαλάσσιο πλαγκτόν, το οποίο καταναλώνουν οι φάλαινες, δεσμεύει άνθρακα μέσω της φωτοσύνθεσης.

«Όταν πεθαίνουν [οι φάλαινες] βυθίζονται στον πυθμένα του ωκεανού. Έτσι, αυτός ο άνθρακας διατηρείται μακριά από την ατμόσφαιρα για πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα» εξήγησε η Μπ.

Ο Γκρούμπερ ελπίζει ότι η έρευνά του θα ενισχύσει τη σχέση των ανθρώπων με τη φύση.

«Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να μας επιτρέψει να κατανοήσουμε τα συστήματα επικοινωνίας πολλών άλλων μορφών ζωής σε πολύ βαθύτερο επίπεδο. Νομίζω ότι θα ήταν καλό για τον κόσμο αν πραγματικά ακούγαμε – αν νοιαζόμασταν βαθιά για το τι λένε οι φάλαινες» κατέληξε ο ερευνητής.

ΠΗΓΗ: BBC