Γρίπη των πτηνών: Οι επιστήμονες ανησυχούν καθώς αυξάνονται τα κρούσματα σε θηλαστικά

Ο θανατηφόρος ιός της γρίπης των πτηνών H5N1 εξαπλώνεται πιο επιθετικά από ποτέ σε άγρια πτηνά και θαλάσσια θηλαστικά από τότε που έφτασε στη Νότια Αμερική το 2022, αυξάνοντας τον κίνδυνο να εξελιχθεί σε μεγαλύτερη απειλή για τον άνθρωπο, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters.

Αυτό που είναι ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι ο ιός, ο οποίος κάποτε μόλυνε σε μεγάλο βαθμό μόνο πουλιά, φαίνεται να εξαπλώνεται μεταξύ θηλαστικών. Αυτό το στέλεχος του ιού έχει ήδη σκοτώσει δελφίνια στη Χιλή και το Περού, περίπου 50.000 φώκιες και θαλάσσιους ελέφαντες και τουλάχιστον μισό εκατομμύριο πτηνά σε όλη την περιοχή.

«Σχεδόν σίγουρα συνέβη», δήλωσε στο Reuters ο Ρίτσαρντ Γουέμπι, ιολόγος στο νοσοκομείο St. Jude’s Children’s Research Hospital στο Μέμφις του Τενεσί.

«Είναι αρκετά δύσκολο να εξηγηθούν μερικά από αυτά τα κρούσματα και οι θάνατοι χωρίς μετάδοση από θηλαστικό σε θηλαστικό» πρόσθεσε.

Το στέλεχος του ιού έχει εμφανιστεί σε δεκάδες είδη πτηνών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων μεταναστευτικών ειδών, τα οποία μπορούν να το εξαπλώσουν πέρα από την περιοχή, είπαν επιστήμονες στο Reuters.

Η αυξανόμενη ανησυχία ώθησε τις 35 χώρες του Παναμερικανικού Οργανισμού Υγείας (PAHO) να συγκαλέσουν περιφερειακούς εμπειρογνώμονες και αξιωματούχους στον τομέα της υγείας σε συνάντηση αυτή την εβδομάδα στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Η ομάδα σχεδιάζει να δημιουργήσει την πρώτη περιφερειακή επιτροπή στον κόσμο για την επίβλεψη της παρακολούθησης της γρίπης των πτηνών και των προσπαθειών αντιμετώπισής της, δήλωσε στο Reuters αξιωματούχος του PAHO.

Από τότε που ο ιός ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στην Κολομβία τον Οκτώβριο του 2022, έχουν καταγραφεί δύο κρούσματα σε ανθρώπους στην ήπειρο, ένα στον Ισημερινό και ένα στη Χιλή. Και τα δύο προήλθαν από έκθεση σε μολυσμένα πτηνά. Αν και οι δυο ασθενείς επέζησαν, η γρίπη των πτηνών είναι θανατηφόρα για τον άνθρωπο στο 60% περίπου των περιπτώσεων παγκοσμίως.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι απίθανο να αναθεωρήσει το επίπεδο κινδύνου για τον άνθρωπο από το σημερινό «χαμηλό», χωρίς αποδείξεις μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο ή μεταλλάξεις προσαρμοσμένες στους ανθρώπινους υποδοχείς, δήλωσαν οι ειδικοί.

Φαρμακοβιομηχανίες όπως η GSK και η Moderna αναπτύσσουν εμβόλια για τη γρίπη των πτηνών για τον άνθρωπο και έχουν τη δυνατότητα να παράγουν εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις μέσα σε λίγους μήνες χρησιμοποιώντας τις γραμμές παραγωγής των εμβολίων της εποχικής γρίπης.

«Παρατηρούμε ότι ο ιός κάνει μικρά εξελικτικά βήματα που μακροπρόθεσμα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανθρώπινη μόλυνση», δήλωσε ο Ραλφ Βάνστριλς, ερευνητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις που μελετά τις παραλλαγές του H5N1 στη Νότια Αμερική.

Κάθε χρόνο, η χερσόνησος Valdes της Αργεντινής στην ανεμοδαρμένη ακτή του Ατλαντικού σφύζει από θαλάσσιους ελέφαντες που μεγαλώνουν τα μωρά τους. Ωστόσο, τον περασμένο Νοέμβριο, ο Βάνστριλς αντίκρυσε ένα μακάβριο θέαμα στη χερσόνησο: πάνω από 17.400 νεογέννητα βρέθηκαν νεκρά, σχεδόν όλα όσα γεννήθηκαν στην αποικία εκείνη τη χρονιά. Οι επιστήμονες θεωρούν απίθανο να μολύνθηκαν όλοι οι νεογέννητοι θαλασσιοι ελέφαντες από πτηνά, ενώ εκτιμούν ότι μολύνθηκαν από τη μητέρα τους.

Ο Βάνστριλς είναι μέλος μιας ομάδας επιστημόνων που εργάζονται για να εντοπίσουν τις γενετικές μεταλλάξεις του ιού των πτηνών στη Νότια Αμερική. Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα από νεκρά θαλάσσια λιοντάρια, φώκιες και πτηνά που βρέθηκαν στη χερσόνησο Valdes και συνέκριναν το γονιδίωμα του ιού με δείγματα που είχαν συλλεχθεί στη Βόρεια Αμερική το 2022 και στην Ασία νωρίτερα. Από την ανάλυση προέκυψαν εννέα νέες μεταλλάξεις. Οι ίδιες μεταλλάξεις βρέθηκαν σε δείγματα που συλλέχθηκαν το 2022 και το 2023 στη Χιλή και το Περού, οι οποίες επίσης κατέγραψαν μεγάλο αριθμό θανάτων θαλάσσιων ελεφάντων και πτηνών.

«Αυτή είναι η πρώτη φορά που ο ιός αυτός είναι τόσο προσαρμοσμένος στην άγρια ζωή», δήλωσε ο Βάνστριλς. «Προφανώς κάτι συνέβη στο Περού και στη βόρεια Χιλή όπου απέκτησαν αυτές τις νέες μεταλλάξεις», σημείωσε.

Στη μελέτη τους, οι ερευνητές σημείωσαν ότι οι ίδιες μεταλλάξεις βρέθηκαν σε ένα από τα δύο ανθρώπινα κρούσματα της ηπείρου, έναν 53χρονο άνδρα που ζούσε ένα τετράγωνο μακριά από την ακτή όπου συγκεντρώνονταν τα θαλασσοπούλια. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι η περίπτωση αυτή «αναδεικνύει τη δυνητική απειλή που συνιστούν αυτοί οι ιοί για τη δημόσια υγεία».

Περιφερειακή ετοιμότητα

Με τους αξιωματούχους υγείας και τους εμπειρογνώμονες να συνεδριάζουν στο Ρίο αυτή την εβδομάδα, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής θα πιεστούν να ενισχύσουν την επιτήρηση της νόσου στη φύση. Εξαιτίας των αποσπασματικών δεδομένων και των περιορισμένων πόρων, οι επιστήμονες δυσκολεύονται να κατανοήσουν πώς εξαπλώνεται η ασθένεια στη φύση, με τον αριθμό των κρουσμάτων να είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερος από ό,τι έχει αναφερθεί.

Για παράδειγμα, η Βολιβία δεν κατέγραψε κανένα κρούσμα στην άγρια φύση πέρυσι, αν και η ασθένεια έχει εντοπιστεί στις γύρω χώρες, δήλωσε ο Μανουέλ Χοσέ Σάντσεζ Βάσκεζ συντονιστής επιδημιολογίας στο κέντρο κτηνιατρικής υγείας του PAHO.

Η νέα περιφερειακή επιτροπή, που αναμένεται να ανακοινωθεί σήμερα (14/03), θα έχει ως στόχο τη θέσπιση τυπικών πρωτοκόλλων για την παρακολούθηση, το χειρισμό και την αναφορά κρουσμάτων μεταξύ διαφόρων κυβερνητικών υπηρεσιών. Θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη συγκέντρωση εργαστηριακών πόρων.

«Ανησυχούμε και είμαστε σε εγρήγορση. Όσο περισσότερο ο ιός προσαρμόζεται στα θηλαστικά, τόσο πιο πιθανό είναι να μεταδοθεί στον άνθρωπο» κατέληξε ο Σάντσες.

ΠΗΓΗ: Reuters