Ζούμε στην Ανθρωπόκαινο εποχή;

Μια επιστημονική ομάδα καταψήφισε μια πρόταση να κηρύξει επίσημα την έναρξη μιας νέας γεωλογικής εποχής με την ονομασία Ανθρωπόκαινος, η οποία θα αντικατοπτρίζει τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στον πλανήτη. Στην ψηφοφορία που ολοκληρώθηκε το βράδυ της Δευτέρας (04/03), οι επιστήμονες απέρριψαν την πρόταση που θα σηματοδοτούσε την έναρξη της Ανθρωπόκαινου εποχής στα μέσα του 20ού αιώνα, όταν το παγκόσμιο εμπόριο, οι δοκιμές πυρηνικών όπλων και η αχαλίνωτη κατανάλωση ορυκτών καυσίμων άλλαξαν ριζικά τη Γη.

Τα μέλη της Υποεπιτροπής για τη Στρωματογραφία της Τεταρτογενούς περιόδου (Subcommission on Quaternary Stratigraphy – SQS) – της ομάδας επιστημόνων που είναι υπεύθυνη για την οριοθέτηση των τελευταίων 2,6 εκατομμυρίων ετών γεωλογικής ιστορίας – συμφώνησαν ότι οι άνθρωποι έχουν μεταμορφώσει το κλίμα και έχουν θέσει σε κίνδυνο τα οικοσυστήματα. Ωστόσο, οι περισσότεροι υποστήριξαν ότι για να πληροί τις προϋποθέσεις για την είσοδό της στη γεωλογική χρονική κλίμακα, η Ανθρωπόκαινος θα πρέπει να οριστεί με διαφορετικό τρόπο.

«Υποδηλώνει ότι οι αλλαγές που επηρεάζουν τον πλανήτη εμφανίστηκαν ξαφνικά κατά τη διάρκεια της ζωής μου», δήλωσε ο Φίλιπ Γκίμπαρντ, γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ο οποίος ψήφισε κατά της πρότασης. «Αλλά στην πραγματικότητα οι άνθρωποι επηρεάζουν το φυσικό περιβάλλον εδώ και 40.000 χρόνια», πρόσθεσε.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε την Τρίτη (05/03), η ομάδα εργασίας ανέφερε ότι υπάρχουν «αρκετά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν σχετικά με την εγκυρότητα της ψηφοφορίας και τις συνθήκες που την περιβάλλουν». Επικαλούμενα τον συνεχή έλεγχο της διαδικασίας ψηφοφορίας, τα μέλη της ομάδας εργασίας αρνήθηκαν να διευκρινίσουν τις ανησυχίες τους. Ωστόσο, η ομάδα δήλωσε ότι θα συνεχίσει να υποστηρίζει την πρότασή της για την Ανθρωπόκαινο.

«Έχουμε παράσχει άφθονες αποδείξεις ότι ο ρυθμός με τον οποίο ο άνθρωπος επηρεάζει τον πλανήτη έχει αυξηθεί δραματικά», δήλωσε η Φρανσίν ΜακΚάρθι, καθηγήτρια γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο Brock στο Οντάριο. «Είναι δύσκολο να καταλάβουμε πώς μπορεί κάποιος που εξετάζει την επιστήμη να πει ότι δεν υπήρξε ένα τεράστιο σημείο καμπής στα μέσα του 20ου αιώνα», τόνισε.

Αν και καλλιτέχνες, ακτιβιστές και ακαδημαϊκοί χρησιμοποιούν τον όρο «Ανθρωπόκαινος εποχή» εδώ και δεκαετίες, η συζήτηση σχετικά με τον γεωλογικό ορισμό της ξεκίνησε το 2009, όταν ο οργανισμός που επιβλέπει το χρονοδιάγραμμα των 4,6 δισεκατομμυρίων ετών της Γης, σύστησε μια ομάδα εργασίας για να διερευνήσει τη θεωρία αυτή.

Στην έρευνά της η επιστημονική ομάδα εντόπισε περισσότερους από 100 διακριτούς δείκτες του τρόπου με τον οποίο οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αφήσει αποτύπωμα στο γεωλογικό αρχείο της Γης. Οι φυσαλίδες αέρα στους πάγους της Ανταρκτικής έδειξαν την αυξανόμενη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Κόκκοι γύρης στον πυθμένα λιμνών τεκμηριώνουν πώς η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας έχει αλλάξει τη σύνθεση των δασών. Μια σειρά από εντελώς νέες ουσίες – μικροπλαστικά, απόβλητα ορυχείων, οστά αφύσικα μεγάλων κοτόπουλων – έχουν βρεθεί σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Αν και ο αντίκτυπος των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον εκτείνεται σε χιλιετίες, ο αριθμός και η κλίμακα αυτών των δεικτών αυξήθηκαν δραματικά γύρω στο 1950, κατέληξε η ομάδα εργασίας. Παρόλο που οι αλλαγές αυτές εκτυλίχθηκαν σε ένα γεωλογικό χρονικό διάστημα, οι μελέτες έδειξαν ότι οι επιπτώσεις τους θα είναι μακροχρόνιες. Ακόμη και αν οι άνθρωποι εξαφανίζονταν αύριο, θα χρειάζονταν δεκάδες χιλιάδες χρόνια για να επανέλθουν στα προβιομηχανικά επίπεδα οι συγκεντρώσεις άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αυτό θα σήμαινε ότι το κλίμα και τα οικοσυστήματα της Ολόκαινου εποχής – η οποία ξεκίνησε πριν από 11.700 χρόνια στο τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων – θα εξαφανίζονταν για πάντα.

Σε μια επίσημη πρόταση που υποβλήθηκε τον Οκτώβριο, η ομάδα εργασίας πρότεινε να οριστεί η έναρξη της Ανθρωπόκαινου το 1952, όταν η πρώτη δοκιμή θερμοπυρηνικής βόμβας των Ηνωμένων Πολιτειών εξαπέλυσε ένα σύννεφο ραδιενεργού πλουτωνίου που έκανε τον γύρο του κόσμου. Μια καναδική λίμνη, τα ιζήματα της οποίας περιείχαν ένα αρχείο χιλιάδων ετών της ανθρώπινης ιστορίας, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως συμβολικό σημείο εκκίνησης της νέας εποχής.

Σύμφωνα με τους κανόνες της γεωλογικής χρονομέτρησης, οι ερευνητές δεν μπορούν να υποβάλουν άλλη πρόταση για την Ανθρωπόκαινο για τουλάχιστον 10 χρόνια. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Ανθρωπόκαινος εποχή δεν έχει θέση στη γεωλογική έρευνα, δήλωσε ο Γκίμπαρντ. Ο ίδιος έχει ταχθεί υπέρ του να οριστεί η Ανθρωπόκαινος ως γεωλογικό γεγονός – ένας όρος που περιγράφει φαινόμενα που εκτυλίσσονται σε πολλά μέρη σε διαφορετικούς χρόνους. Ο επιστήμονας σημείωσε ότι ένα γεγονός της Ανθρωπόκαινου δεν είναι λιγότερο σημαντικό από μια εποχή. Άλλα γεγονότα στη γεωλογική ιστορία περιλαμβάνουν την ξαφνική αύξηση του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα της Γης πριν από 2,4 εκατομμύρια χρόνια και την αφθονία της βιοποικιλότητας που οδήγησε σε πολλές σύγχρονες γενεαλογικές γραμμές ζώων.

«Η δουλειά που έκανε η ομάδα είναι εξαιρετική», τόνισε ο Γκίμπαρντ. «Δεν πρέπει να πάει χαμένη. Απλώς πρέπει να χρησιμοποιηθεί διαφορετικά, αυτό είναι όλο», κατέληξε.

ΠΗΓΗ: Washington Post