Ουκρανία – Δύο χρόνια πόλεμος: «Παγωμένο» το μέτωπο των χιλίων χιλιομέτρων

Οδεύτερος χρόνος του πολέμου άρχισε για την Ουκρανία με την αισιοδοξία ότι μπορεί να απελευθερώσει τα εδάφη που έχουν καταλάβει οι Ρώσοι. Είχε ήδη καταφέρει να εκδιώξει τον ρωσικό στρατό από το Κίεβο και το Χάρκοβο και -λίγο πριν τελειώσει το 2022- να απελευθερώσει τη Χερσόνα.

Αμέσως μετά, όμως, το μέτωπο των χιλίων χιλιομέτρων πάγωσε. Αν και δεν υπάρχουν ουσιαστικές μεταβολές, οι μάχες είναι σκληρές και η Ουκρανία έχει περιέλθει σε ένα απογοητευτικό αδιέξοδο με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, εξοπλισμό και χρήμα.

Για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, οι αρχικοί υπολογισμοί του αποδείχθηκαν λανθασμένοι και ο πόλεμος των τριών ημερών μπαίνει στον τρίτο χρόνο. Υπάρχουν ήδη όμως οι πρώτες ενδείξεις ότι ο Ρώσος Πρόεδρος, που κατέχει το ένα πέμπτο της ουκρανικής επικράτειας, αρχίζει να κερδίζει.

Τους πρώτους μήνες του 2023 οι Ουκρανοί συνεχίζουν να υπομένουν το ανελέητο σφυροκόπημα στις ενεργειακές εγκαταστάσεις που αφήνουν όλη τη χώρα χωρίς ρεύμα και θέρμανση.

Η επίσκεψη έκπληξη του Τζο Μπάιντεν στο Κίεβο καλλιεργεί τις προσδοκίες ότι τα άρματα μάχης και οι πύραυλοι θα φτάσουν σύντομα για να αρχίσει η εαρινή αντεπίθεση.

Επίκεντρο των μαχών το Μπαχμούτ

Στο Ντονέτσκ στα ανατολικά, οι μάχες επικεντρώνονται στο Μπαχμούτ. Τις επιχειρήσεις έχει αναλάβει ο Γεβγκένι Πριγκόζιν με τους μισθοφόρους της Βάγκνερ ρημάζοντας την πόλη. Χάνει τους άντρες του τον ένα μετά τον άλλο και ανοίγει μέτωπο με το στρατιωτικό κατεστημένο, το οποίο κατηγορεί ότι τον υπονομεύει αλλά τον Μάιο καταφέρνει να καταλάβει το Μπαχμούτ.

«Είναι 20 Μαΐου 2023. Σήμερα το μεσημέρι το Μπαχμούτ καταλήφθηκε πλήρως, και η τελευταία περιοχή» δήλωνε ο Πριγκόζιν.

«Κατέστρεψαν τα πάντα, δεν υπάρχουν κτίρια. Είναι μια τραγωδία αλλά σήμερα το Μπαχμούτ υπάρχει μόνο στις καρδιές μας. Δεν υπάρχει τίποτα σε αυτήν την πόλη εκτός από πολλούς νεκρούς Ρώσους» ανέφερε ο Ζελένσκι.

Η πτώση της πόλης δεν έχει στρατηγική σημασία για τη Ρωσία αλλά είναι η πρώτη νίκη μετά από μήνες για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος πλέον είναι καταζητούμενος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για εγκλήματα πολέμου λόγω της απαγωγής παιδιών από την Ουκρανία. Κινδυνεύει να συλληφθεί σε πολλές χώρες.

Η ουκρανική αντεπίθεση

Το καλοκαίρι αρχίζει η πολυαναμενόμενη αντεπίθεση του ουκρανικού στρατού, ο οποίος έχει στόχο να σπάσει στα δύο τα κατεχόμενα εδάφη και να φτάσει μέχρι τη Μαριούπολη στη θάλασσα του Αζόφ κόβοντας τις γραμμές ανεφοδιασμού του εχθρού.

Οι ρωσικές δυνάμεις όμως είχαν το χρόνο να ενισχύσουν τις άμυνές τους κατά μήκος του μετώπου. Θεωρείται ότι αυτές ανατίναξαν το φράγμα της Νόβα Καχόφκα, για να πλημμυρίσουν τη Χερσόνα από όπου θα μπορούσαν να προελάσουν οι Ουκρανοί.

«Πρώτα από όλα, μπορούμε να πούμε ξεκάθαρα ότι η αυτή η ουκρανική επίθεση άρχισε. Αυτό φαίνεται από τη χρήση στρατηγικών αποθεμάτων» δήλωνε ο Πούτιν.

Αν και είναι βαριά οπλισμένες και εκπαιδευμένες από τη Δύση οι ουκρανικές δυνάμεις αντεπιτέθηκαν χωρίς να είναι πλήρως έτοιμες και η απελευθέρωση μικρών οικισμών εκτός από την πρόσκαιρη χαρά δεν προσφέρει ουσιαστικό αποτέλεσμα. Καταναλώνουν σχεδόν όλα τα πυρομαχικά και η Ουάσιγκτον αποφασίζει να τις προμηθεύει με πυρομαχικά διασποράς.

Στο εσωτερικό της Ρωσίας, ο Πούτιν έρχεται αντιμέτωπος τον Ιούνιο με την 24ωρη ανταρσία του Πριγκόζιν, η οποία κλονίζει την 20ετή παντοδυναμία του. Η αυτοκινητοπομπή του σταματά πριν φτάσει στη Μόσχα, ο Ρώσος πρόεδρος διατηρεί τελικά τον έλεγχο και ο Πριγκόζιν χάνει τη ζωή του δύο μήνες μετά. Το αεροσκάφος του συντρίβεται φλεγόμενο.

Παρά τα προβλήματα, οι Ουκρανοί αποδεικνύονται ικανοί να χτυπούν τους Ρώσους μακριά από την πρώτη γραμμή. Στη διάρκεια της χρονιάς, καταστρέφουν τη γέφυρα του Κερτς, βυθίζουν πλοία σε λιμάνια της Κριμαίας με τον Ζελένσκι να δηλώνει ειρωνικά ότι οι Ρώσοι ενισχύουν τον υποβρύχιο στόλο τους, πλήττουν ενεργειακές εγκαταστάσεις.

Αντικαθεστωτικές ρωσικές ομάδες με έδρα την Ουκρανία πραγματοποιούν επιδρομές στο Μπέλγκοροντ και τα πολυάριθμα, ουκρανικής κατασκευής, drone πετούν ακόμη και μέχρι τη Μόσχα πάνω από το Κρεμλίνο.

Οι πραγματικές προκλήσεις

Αυτές οι επιτυχίες δεν καταφέρνουν να κρύψουν τις πραγματικές προκλήσεις που ήρθαν στο φως με την αποτυχημένη αντεπίθεση.

Η Ουκρανία χρειάζεται όπλα και χρήματα για να σταθεί όρθια αλλά το πακέτο των 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων της κυβέρνησης Μπάιντεν δεν παίρνει το πράσινο φως από τους Ρεπουμπλικανούς του Κογκρέσου.

Κόπωση και έριδες καταγράφονται και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εγκρίνει μεν χρηματοδότηση 50 δισεκατομμυρίων για το Κίεβο αλλά η αμυντική βοήθεια δεν καλύπτει τις ανάγκες. Δίνει ωστόσο στην Ουκρανία το πράσινο φως για ενταξιακές διαπραγματεύσεις, αν και η διαδικασία θα διαρκέσει χρόνια.

Στα μέτωπα οι Ουκρανοί έχουν δεκάδες χιλιάδες απώλειες. Τα στρατεύματα είναι εξαντλημένα, η νέα επιστράτευση αναδεικνύεται σε σοβαρό πολιτικό πρόβλημα για τον Ζελένσκι και τα πυρομαχικά ξοδεύονται πια με το σταγονόμετρο. Η οργάνωση της επόμενης αντεπίθεσης είναι πολύ δύσκολη.

Ακόμη περισσότερες στρατιωτικές απώλειες έχει η Ρωσία, η οποία όμως διαθέτει τον πληθυσμό για να τις αναπληρώσει. Αυξάνει τον αμυντικό προϋπολογισμό και ο Πούτιν παραλαμβάνει πυρομαχικά από τη Βόρεια Κορέα και ντρόουν από το Ιράν, όπως τον κατηγορεί η Δύση.

Η ειρήνη… απομακρύνεται

Από το φθινόπωρο του 2023 και μετά η Ρωσία εξαπολύει νέες πολύνεκρες επιθέσεις κατά των ουκρανικών πόλεων, με το κάθε κύμα να είναι σφοδρότερο και πιο καταστροφικό από το προηγούμενο.

Οι διαπραγματεύσεις για ειρήνη απέχουν πολύ.

Στην εκπνοή του δεύτερου χρόνου του πολέμου, οι δύο πλευρές ετοιμάζουν τα επόμενα βήματά τους. Αναλαμβάνοντας μεγάλο ρίσκο, ο Ζελένσκι αποπέμπει τον εξαιρετικά δημοφιλή αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων Βαλέρι Ζαλούζνι. Ο αντικαταστάτης του, διοικητής Ολεξάντρ Σίρκι θέλει να αλλάξει όλη τη στρατηγική του πολέμου.

Και η Ρωσία χάρη στην υπεροχή σε ανθρώπινο δυναμικό και όπλα καταλαμβάνει την Αβντιίφκα, μικρή πόλη μόλις δέκα χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του Ντονέτσκ. Η δεύτερη νίκη μετά το Μπαχμούτ επίσης δεν έχει στρατηγική σημασία αλλά η κατάληψη της Αβντιίφκα προστατεύει τα υπόλοιπα κατεχόμενα εδάφη από ουκρανικές επιθέσεις και είναι το έναυσμα για νέες πολιορκίες άλλων ελεύθερων πόλεων.

Χωρίς να αφήνει περιθώριο για οποιαδήποτε διαμαρτυρία στο εσωτερικό, ο Πούτιν ετοιμάζεται για την επανεκλογή του το Μάρτιο. Βλέπει το 2024, με την πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και την περαιτέρω κόπωση της Ευρώπης, ως την καλύτερη ευκαιρία για να αλλάξει τη ροή του πολέμου υπέρ του.