Με τη βοήθεια ακτινογραφιών λύθηκε το μυστήριο 3.000 χρόνων για την ταυτότητα μιας Αιγύπτιας γυναίκας
Οι επιστήμονες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Field, κατάφεραν να δουν τι βρίσκεται κάτω από τα περιτυλίγματα αρχαίων Αιγυπτιακών μουμιών και να ξετυλίξουν καινούριες λεπτομέρειες για την ταυτότητα τους και το πως έγινε η προετοιμασία τους για τη μετά θάνατον ζωή, χωρίς να βγάλουν ούτε έναν επίδεσμο.
Το Σεπτέμβριο, οι εργαζόμενοι έβγαλαν 26 μούμιες από την έκθεση του μουσείου και τις έβαλαν σε ειδικά καρότσια που τα είχαν φτιάξει για αυτόν τον σκοπό ώστε να τα βάλουν σε κινητές μονάδες αξονικών τομογράφων. Η μη καταστροφική τεχνολογία προσέφερε χιλιάδες ακτινογραφίες των μουμιών και των φέρετρων τους. Τοποθετημένες η μια πάνω στην άλλη, οι ακτινογραφίες φαίνονται σαν 3D φωτογραφίες που αποκαλύπτει τους σκελετούς και τα αντικείμενα μέσα.
Οι νέες πληροφορίες βοηθάνε στο να μαθευτούν οι ταφικές πρακτικές των Αιγυπτίων που είναι πάνω από 3.000 χρονών και τι ήταν σημαντικό να τις τηρούν για να κουβαλήσουν στην ζωή μετά θάνατον.
Παρά το γεγονός ότι οι ακτινογραφίες χρειάστηκαν 3 μέρες να ολοκληρωθούν, η διαδικασία της επεξεργασίας και της ανάλυσης των 3D απεικονίσεων μπορεί να χρειαστεί και 3 χρόνια, είπε ο JP Brown, ο επικεφαλής συντηρητής της ανθρωπολογίας στο μουσείο.
Εκτός από το ότι παρέχουν πληροφορίες για τις καλύτερες μεθόδους διατήρησης των μουμιών για τις επόμενες γενιές, οι σαρώσεις προσφέρουν επίσης την ευκαιρία να κατανοήσουμε την ατομικότητα και τις προσωπικές λεπτομέρειες κάθε μουμιοποιημένου Αιγύπτιου με σεβασμό.
«Από αρχαιολογική οπτική, είναι πολύ σπάνιο το ότι μπορείς να ερευνήσεις και να δει την ιστορία από την οπτική ενός ατόμου», είπε η Stacy Drake, η μάνατζερ της συλλογής των ανθρώπινων λειψάνων στο Μουσείο Field. «Είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να μπορέσουμε να δούμε τι ήταν αυτά τα άτομα, και όχι μόνο το τι είχαν φτιάξει και τις ιστορίες που πλάσαμε για αυτούς, αλλά τα άτομα που όντως ζούσαν εκείνο το χρονικό διάστημα»
Η προετοιμασία για το μετά θάνατον
«Μέσα από την Αρχαία Αίγυπτο» είναι από τις πιο γνωστές εκθέσεις του μουσείου και περιλαμβάνει ένα τριώροφο αντίγραφο ενός τάφου που ονομάζεται μασταμπάς. Τα δωμάτια του τάφου χρονολογούνται στο 2.400 π.Χ. και αποτελούνται από 23 ανθρώπινες μούμιες και πάνω από 30 μούμιες ζώων.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η ψυχή παρέμενε στο σώμα μετά τον θάνατο, για αυτό οι ταριχευτές μουμιοποιούσαν τα σώματα για να διατηρηθούν οι ψυχές για τη ζωή μετά τον θάνατο, σύμφωνα με τους επιστήμονες του Μουσείου.
Η πνευματική και βιολογική τελετουργία της μουμιοποίησης μπορούσε να διαρκέσει 70 μέρες, συμπεριλαμβομένου την διαδικασία αφαίρεσης οργάνων, εκτός από την καρδιά που θεωρούνταν ότι ήταν το σπίτι της ψυχής. Οι ταριχευτές χρησιμοποιούσαν αλάτι για να στεγνώσει το σώμα και μετά τα τύλιγαν με λινό και κάποιες έγραφαν είτε προσευχές είτε προστατευτικά φυλαχτά. Η τελετουργία της ταφής ήταν το τελευταίο βήμα για να σταλθεί το μουμιοποιημένο άτομο στη μετά θάνατον ζωή.
Οποιοδήποτε όργανο αφαιρούνταν, το τοποθετούσαν σε κανωπικά αγγεία, που το καθένα είχε εικονογραφημένο καπάκι με καθένα από τους τέσσερις γιους του θεού Ώρος για να προστατεύονται τα όργανα. Ο Ιμσέτ ήταν ο ανθρωπόμορφος θεός που προστάτευε το συκώτι, ο Χαπί, είχε τη μορφή μπαμπουίνου και προστάτευε τους πνεύμονες, ο Ντουαμουτέφ, με τη μορφή τσακαλιού, προστάτευε το στομάχι και ο Κεμπεχσενούφ με τη μορφή του γερακιού προστάτευε το έντερο.
Παρά το γεγονός αυτό, μέσω των ακτινογραφιών αποκαλύφθηκε ότι κάποιοι ταριχευτές προτιμούσαν να φτιάξουν πακέτα με τα όργανα των μουμιών και να βάζουν μέσα στο σώμα. Μέσα στα πακέτα υπήρχαν κέρινα αγαλματίδια από τους γιούς του Ώρους που βοήθησε τους επιστήμονες να ταυτοποιήσουν τα όργανα, ανέφερε ο Brown.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι αντιμετώπιζαν τον θάνατο όπως οι σημερινοί άνθρωποι την σύνταξη, σύμφωνα με τον Brown
«Είναι κάτι που προετοιμαζόσουν, βάζοντας λεφτά στην άκρη καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σου ελπίζοντα ότι έχεις αρκετά για το τέλος ώστε να το απολαύσεις», είπε « Θες να έχεις την καλύτερη ζωή μετά θάνατον.»
Δεν μουμιοποιούνταν όλοι οι Αιγύπτιοι, αλλά η περιορισμένη αυτή πρακτική ήταν πολύ συνηθισμένη μεταξύ της ανώτερης μεσαίας τάξης και των ατόμων υψηλού κύρους, είπε ο Μπράουν.
Οι ταφές των Φαραώ, των ηγετών της Αρχαίας Αιγύπτου ήταν συγκρίσιμη με το κύρος ενός κορυφαίου αυτοκινήτου. Παράλληλα, η Lady Chenet-aa, ένα από τα πιο πολυσύχναστα εκθέματα από τις μούμιες, είχε ταφή αντίστοιχη με την τιμή ενός αυτοκινήτου πολυτελείας, είπε ο Brown
Λύνοντας το μυστήριο του φέρετρου
Η Lady Chenet-aa έζησε 3.000 χρόνια πριν την 22η δυναστεία στην Αίγυπτο.
Οι καινούριες ακτινογραφίες βοήθησαν τους επιστήμονες να υπολογίσουν ότι πέθανε στα τέλη των 30 της ή στις αρχές των 40 της, ενώ από την φθορά των δοντιών της φαίνεται ότι το φαγητό που έτρωγε είχε κόκκους άμμος που ήταν τραχείς για το σμάλτο
Στη τραχεία της τοποθετήθηκε γέμισμα για να εξασφαλιστεί ότι ο λαιμός της δεν θα κατέρρεε, ενώ στα μάτια της τοποθετήθηκαν τεχνητά μάτια για να είναι σίγουρο ότι θα τα είχε στη μετά θάνατον ζωή», είπε ο Drake.
«Οι προσθήκες είναι πολύ κυριολεκτικές», ανέφερε ο Μπράουν. «Αν θες μάτια, πρέπει να υπάρχουν φυσικά μάτια, ή τουλάχιστον κάποια φυσική αναπαράσταση των ματιών. Βάζουν ένα προσθετικό για να διασφαλίσουν ότι έχεις ό,τι χρειάζεσαι όταν πας στη μετά θάνατον ζωή».
Η κυρία Chenet-aa τυλίχτηκε σε ακριβά στρώματα λινού πριν τοποθετηθεί σε ένα διακοσμημένο φέρετρο από καρτονάζ, ένα είδος ταφικού κουτιού παρόμοιο με παπιέ- μασέ. Όμως, το μεγαλύτερο μυστήριο γύρω από τη συγκεκριμένη Αιγύπτια ήταν πώς τοποθετήθηκε αρχικά μέσα στο κουτί.
Δεν υπήρχαν ορατές ραφές, παρά μόνο ένα μικρό άνοιγμα στα πόδια — όχι αρκετά φαρδύ για να χωρέσει το σώμα στο κουτί.
«Οι νέες σαρώσεις αποκάλυψαν για πρώτη φορά την κάτω πλευρά του καρτονάζ, δείχνοντας ότι το κουτί ήταν ουσιαστικά δεμένο στην πλάτη και καλυμμένο με γύψο για να δημιουργηθεί μια αψεγάδιαστη εμφάνιση», ανέφερε ο Μπράουν.
Η ομάδα εξήγησε ότι οι ταριχευτές έστηναν τη μούμια όρθια και μαλάκωναν το καρτονάζ με υγρασία για να το κάνουν ευέλικτο, ώστε να το διαμορφώσουν ακριβώς γύρω από το σώμα. Έκαναν μια τομή στο πίσω μέρος του καρτονάζ, ώστε να μπορέσουν να τοποθετήσουν το σώμα στο εσωτερικό, και στη συνέχεια το έκλειναν και το έδεναν προσεκτικά.
Αν και η αξονική τομογραφία δεν μπορεί να ανιχνεύσει χρώματα, αποκάλυψε καλλιτεχνικά σχέδια χαραγμένα στο επάνω μέρος του καρτονάζ, συμπεριλαμβανομένων εσοχών για τα γόνατα.
Η ομάδα επίσης μελέτησε πιο προσεκτικά τον Harwa έναν ταριχευμένο άνδρα που έζησε πριν από περίπου 3.000 χρόνια και ήταν θυρωρός σε μια αποθήκη σιτηρών. Οι αναλύσεις δείχνουν ότι ήταν στα πρώτα έως μέσα της δεκαετίας των 40 όταν πέθανε. Με βάση τα ευρήματα, φαίνεται πως είχε υψηλό κοινωνικό κύρος και ζούσε μια άνετη ζωή.
«Αρχίσαμε να εξετάζουμε αυτά τα δυο άτομα κυρίως για να έχουμε μια καλύτερη ιδέα για την ηλικία, το φύλο και τυχόν εμφανείς παθολογίες ή άλλα πράγματα που μπορεί να παρατηρήσουμε», είπε η Drake. «Ένα πράγμα που παρατηρούμε είναι η εκτεταμένη φθορά των δοντιών τους, επειδή ζούσαν δίπλα στην έρημο, και υπήρχε πολύ άμμος στο φαγητό τους ή χρησιμοποιούσαν πέτρα για να αλέσουν το φαγητό τους. Αλλά δεν βλέπουμε πολλή φθορά στο σώμα αυτών των δύο ατόμων, τα οποία ήταν ανώτερης τάξης και πιθανότατα δεν εκτελούσαν σωματική εργασία.»
Οι τομογραφίες βοηθούν τους επιστήμονες να κατανοήσουν τυχόν χρόνιες καταστάσεις που μπορεί να είχαν αυτοί οι άνθρωποι, αλλά η τεχνολογία βοηθά επίσης στην διόρθωση περιπτώσεων λάθους ταυτοποίησης. Ενώ ο Harwa και η Lady Chenet- aa είχαν σαφώς φτιαγμένους φέρετρους αποκλειστικά για αυτές, δεν ήταν όλοι οι μουμιοποιημένοι άνθρωποι τόσο τυχεροί.
«Ένα από τα φέρετρα είναι χαραγμένο με ιερογλυφικά που δείχνουν ότι μέσα είχε θαφτεί ένας ιερέας, αλλά το άτομο ήταν ένα 14χρονο αγόρι, πολύ μικρότερο από το φέρετρο.»
«Ξέρουμε ότι μερικές φορές οι άνθρωποι ήθελαν πραγματικά να μουμιοποιηθούν, αλλά δεν είχαν πάντα τους καλύτερους πόρους για να το κάνουν», είπε η Drake. «Μπορούσες να πάρεις ένα φτηνό φέρετρο δανειζόμενος ή χρησιμοποιώντας κάποιον άλλον.»
Φροντίδα των μουμιοποιημένων ατόμων
Στα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς οι αρχαιολόγοι ανακάλυπταν μούμιες στις ερήμους της Αιγύπτου, τις ξετύλιγαν για να δουν τι μπορούσαν να μάθουν. Σήμερα, η έμφαση έχει αλλάξει στην προστασία των μουμιοποιημένων ατόμων, ώστε να αντέξουν για χιλιάδες χρόνια ακόμα, είπε ο Brown.
Σήμερα, οι πρακτικές γύρω από τα μουμιοποιημένα άτομα έχουν αλλάξει για να δείχνουν σεβασμό στον τρόπο που τα ανθρώπινα υπολείμματα παρουσιάζονται και εκτίθενται σε μουσεία, είπε η Drake. Το Μουσείο Field είχε επίσης συνομιλίες με Αιγυπτίους εκπροσώπους για την επιστροφή των μουμιών στην Αίγυπτο, αλλά οι αξιωματούχοι ζήτησαν να παραμείνουν εκτεθειμένες στο μουσείο του Σικάγο, πρόσθεσε.
Η περιπετειώδης μεταθανάτια ζωή του Harwa αποτελεί ένα παράδειγμα του πώς έχουν αλλάξει τα πράγματα. Το 1939, έγινε το πρώτο μουμιοποιημένο άτομο που πέταξε με αεροπλάνο και όταν έφτασε στη Νέα Υόρκη, τον πήγαν σε μια παράσταση στο Μπρόντγουεϊ. Εκτέθηκε στην Έκθεση Κόσμου της Νέας Υόρκης για δύο χρόνια και στη συνέχεια επέστρεψε στο Μουσείο Φιλντ αφού χάθηκε στις αποσκευές και στάλθηκε στο Σαν Φρανσίσκο.
«Ίσως αυτό να μην το θεωρούσαμε ηθικό πια», είπε η Drake. «Ένα από τα σημαντικά θέματα για αυτά τα αρχαία αιγυπτιακά άτομα είναι το πώς συνεχίζεις να ζεις μετά τον θάνατο. Και αυτό είναι μέρος της ιστορίας του και του ταξιδιού του.»
Οι επιστήμονες αποκαλύπτουν νέες λεπτομέρειες για τη ζωή και τον θάνατο της «ουρλιάζουσας» αιγυπτιακής μούμιας.
Το μουσείο θέλει να μεταδώσει την ιδέα ότι οι μούμιες είναι άνθρωποι, αντί για αντικείμενα τέχνης, είπε ο Brown.
«Προσπαθούμε να τις κατανοήσουμε ως ανθρώπους, ώστε να μπορούμε να μοιραστούμε αυτές τις ιστορίες και τις γνώσεις με το ευρύ κοινό για να επαναανθρωπίσουμε και να αλλάξουμε τις αφηγήσεις, ώστε να είναι πιο σεβαστές και να δώσουμε περισσότερη αξιοπρέπεια σε αυτούς τους μουμιοποιημένους ανθρώπους», είπε η Drake.
