Κλιματική αλλαγή: Οι πλημμύρες που έπληξαν την Ισπανία έδειξαν πόσο απροετοίμαστη είναι η Ευρώπη
Οι θανατηφόρες πλημμύρες της Ισπανίας εδώ και δεκαετίες που έπληξαν την Ισπανία αποτελούν άλλη μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι η Ευρώπη είναι απροετοίμαστη για τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, δήλωσε χθες (30/10) η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Αυτή είναι η δραματική πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Και πρέπει να προετοιμαστούμε για να το αντιμετωπίσουμε», τόνισε.
Ωστόσο, η ένταση της βροχόπτωσης που έπληξε περιοχές γύρω από την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ισπανίας, τη Βαλένθια αποκάλυψε πόσο απροετοίμαστη είναι η χώρα. Η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ισπανίας επέκρινε τις κεντροδεξιές περιφερειακές αρχές επειδή δεν έστειλαν έγκαιρα προειδοποιήσεις σε άτομα που κινδύνευαν από τις πλημμύρες.
Η περιφερειακή κυβέρνηση της Βαλένθια, η οποία είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης στις πληγείσες περιοχές, παραδέχτηκε ότι έστειλε προειδοποιητικά μηνύματα στους κατοίκους για την επικείμενη καταστροφή, στις 8:12 μ.μ., οκτώ ώρες μετά την αναφορά των πρώτων πλημμυρών και 10 ώρες αφότου η Εθνική Κρατική Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ισπανίας (AEMET) εξέδωσε προειδοποίηση για «ακραίο κίνδυνο» σε όλη την περιοχή της Βαλένθια.
Γιατί καθυστέρησαν τα μηνύματα έκτακτης ανάγκης;
Μέχρι τη στιγμή που οι αρχές της Βαλένθια ενήργησαν «η κατάσταση είχε ήδη κλιμακωθεί σημαντικά», δήλωσε ένας αξιωματούχος από το εθνικό υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης.
«Οι περιφερειακές κυβερνήσεις στην Ισπανία είναι αυτές που χειρίζονται τα συστήματα προειδοποίησης και έχουν την εξουσία να στέλνουν ειδοποιήσεις στα κινητά τηλέφωνα των πολιτών για να περιορίσουν την κινητικότητα όταν είναι απαραίτητο… Γιατί αυτή η σημαντική καθυστέρηση στην αποστολή προειδοποιητικών μηνυμάτων σε κινητά τηλέφωνα; Δεν γνωρίζουμε» πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Το μήνυμα που έστειλε η περιφερειακή κυβέρνηση, το οποίο προειδοποιούσε για έντονες βροχοπτώσεις και συμβούλευε τους κατοίκους να παραμείνουν στα σπίτια τους, έφτασε πολύ αργά για πολλούς που βρέθηκαν παγιδευμένοι σε χαμηλά σπίτια, καταστήματα και δρόμους που κατακλύζονταν γρήγορα από τα νερά. Οι κάτοικοι που κινδύνευαν συνειδητοποίησαν ότι ήταν μόνοι τους. Τα τηλεφωνικά δίκτυα κατέρρευσαν νωρίς το βράδυ και οι περιφερειακές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης κατακλύστηκαν από τηλεφωνήματα, γεγονός που οδήγησε σε κατάρρευση της τηλεφωνικής γραμμής 112.
Οι φονικές πλημμύρες και οι ξηρασίες είναι οι δύο όψεις της κλιματικής κρίσης
Τις τελευταίες εβδομάδες, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν πληγεί από φονικές και καταστροφικές πλημμύρες. Οι πλημμύρες στην Ελλάδα, το Βέλγιο και τη Γερμανία τα τελευταία χρόνια αποτελούν περαιτέρω προειδοποίηση για τον αυξανόμενο κίνδυνο ακραίων καιρικών φαινομένων.
Το δακτυλικό αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής στην καταιγίδα που έπληξε την Ισπανία δεν έχει ακόμη μετρηθεί. Ωστόσο, οι επιστήμονες δήλωσαν την Τετάρτη ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη ήταν βασικός παράγοντας. Η Μεσόγειος Θάλασσα κατέρριψε ρεκόρ θερμοκρασίας όλων των εποχών τον Αύγουστο. Αυτό, με τη σειρά του, είχε ως αποτέλεσμα να μεταφερθεί περισσότερο νερό στα σύννεφα.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία, αυτές οι βροχοπτώσεις εντάθηκαν από την κλιματική αλλαγή», δήλωσε η Φριντερίκε Ότο, η οποία ηγείται μιας ομάδας ερευνητών που μελετούν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις ακραίες καιρικές συνθήκες, στο Imperial College του Λονδίνου.
Σύμφωνα με τους κλιματικούς επιστήμονες, η ρύπανση από ορυκτά καύσιμα δημιουργεί δύο άκρα στον κύκλο του νερού: η θερμότητα εξατμίζει το νερό, εντείνοντας τη ξηρασία, αλλά ταυτόχρονα, ο ζεστός αέρας μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία, αυξάνοντας την πιθανότητα καταστροφικών βροχοπτώσεων.
«Η ξηρασία και οι πλημμύρες είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος της κλιματικής αλλαγής», εξήγησε ο Στέφανο Ματέρια, κλιματικός επιστήμονας στο Κέντρο Υπερυπολογιστών της Βαρκελώνης. Ο ερευνητής είπε ότι προηγούμενες μελέτες έχουν συνδέσει τη ξηρασία που πλήττει τη στη Μεσόγειο με την κλιματική κρίση, εξαιτίας των αλλαγών στην ατμόσφαιρα, την ίδια στιγμή που η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας έχει υπερθερμάνει σημαντικά την περιοχή.
«Αυτό σημαίνει περισσότερη ενέργεια, περισσότεροι υδρατμοί, περισσότερη αστάθεια – αυτά τα συστατικά πυροδοτούν τρομακτικές καταιγίδες όταν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές. Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι μια ωρολογιακή βόμβα αυτές τις μέρες» είπε χαρακτηριστικά.
Η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ελλάδα βιώνουν ήδη τη σκληρή πραγματικότητα των σύνθετων κινδύνων και των αλυσιδωτών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Οι καύσωνες πυροδοτούν θανατηφόρες πυρκαγιές που πνίγουν τις πόλεις με καπνό. Η ξηρασία στεγνώνει το έδαφος και εμποδίζει τη γη να απορροφήσει νερό όταν πέφτει πολύ δυνατή βροχή. Το πρόβλημα της λειψυδρίας έχει ήδη αναγκάσει πόλεις όπως η Βαρκελώνη, να υιοθετήσουν περιορισμούς έκτακτης ανάγκης.
Η ζημιά που προκαλεί η κλιματική κατάρρευση στη νότια Ευρώπη αποτυπώνεται στους αριθμούς των θανάτων λόγω ζέστης. Την Τρίτη (29/10), ερευνητές από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης διαπίστωσαν ότι η κλιματική κρίση ευθύνεται για περισσότερους από τους μισούς από τους 68.000 θανάτους που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του καυτού καλοκαιριού του 2022. Οι περισσότεροι από αυτούς τους θανάτους που σχετίζονταν με τη ζέστη καταγράφηκαν στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία.
Οι επιστήμονες δήλωσαν στον Guardian ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα που πλήττουν την Ισπανία και τους γείτονές της είναι προάγγελος του τι μπορεί να περιμένει σύντομα η υπόλοιπη Ευρώπη. Μια έρευνα του Ευρωβαρόμετρου τον Μάιο διαπίστωσε ότι το 61% των Ισπανών «συμφωνούν απόλυτα» ότι τα περιβαλλοντικά ζητήματα έχουν άμεση επίδραση στην καθημερινή τους ζωή. Ο αριθμός είναι σχεδόν διπλάσιος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αντίθετα, οι κάτοικοι της Βόρειας Ευρώπης έτειναν απλώς να συμφωνούν.
Τα βίαια καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες στην Ισπανία, θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν τους πολίτες να αναλάβουν δράση για το κλίμα; Όχι απαραίτητα, όπως έδειξε μια δημοσκόπηση που διεξήχθη μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές της Αυστραλίας το 2019, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που αρνούνταν την επιστημονική σύνδεση των φαινομένων αυτών με την κλιματική κρίση, «δεν συγκινούνταν» από την προσωπική εμπειρία της πυρκαγιάς. Αντίθετα, οι πληγέντες υποστήριζαν περισσότερο την ανάληψη δράσης για το κλίμα.
Μια πρόσφατη μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε ότι η έκθεση σε πλημμύρες και καύσωνες αύξησε την αποδοχή της επιστήμης του κλίματος- ιδιαίτερα μεταξύ των δεξιών ψηφοφόρων και των σκεπτικιστών του κλίματος- αλλά είχε αμελητέο αντίκτυπο στην περιβαλλοντική συμπεριφορά των ανθρώπων.
Οι ειδικοί δήλωσαν στη βρετανική εφημερίδα ότι οι πλημμύρες θα πρέπει να αποτελέσουν μια ακόμη υπενθύμιση ότι η ρύπανση πρέπει να μειωθεί και ότι τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης πρέπει να βελτιωθούν.
«Οι τραγικές συνέπειες αυτού του γεγονότος δείχνουν ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας», δήλωσε η Λιζ Στίβενς, επιστήμονας των κλιματικών κινδύνων στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ. «Οι άνθρωποι δεν πρέπει να πεθαίνουν από αυτού του είδους τα προβλεπόμενα καιρικά φαινόμενα σε χώρες όπου έχουν τους πόρους για να τα πάνε καλύτερα» τόνισε.
Αξίζει να σημειωθεί πως σε δύο εβδομάδες ξεκινά η σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα (Cop29) στο Αζερμπαϊτζάν.
