Χιλή: Θύματα καταστολής καταγγέλλουν την ατιμωρησία πέντε χρόνια μετά

Πολλές από τις εικόνες που κατήγγειλαν στον κόσμο την καταστολή για τον περιορισμό των διαδηλώσεων του 2019 στη Χιλή, καταγράφηκαν από τη Nicole Kramm, μια φωτογράφο και δημιουργό ντοκιμαντέρ που, μετά από εβδομάδες γυρισμάτων, βίωσε από πρώτο χέρι την αστυνομική βαρβαρότητα.

Ένας πυροβολισμός από τον Carabinero χτύπησε το αριστερό της μάτι, ανοίγοντας ένα μονοπάτι αναζήτησης της Δικαιοσύνης που, σχεδόν πέντε χρόνια μετά το περιστατικό, ορίζει ως «εξαντλητικό, καταστροφικό και απογοητευτικό».
«Ήταν περίπλοκο και επώδυνο, γιατί ήταν τα ίδια τα θύματα που ήταν επιφορτισμένα με την αποκαταστασή τους. Καμία κυβέρνηση δεν συμμετείχε σε μια συνολική επανόρθωση, που δεν υπάρχει. Αντίθετα, άνθρωποι έχουν ποινικοποιηθεί και κρατικοί πράκτορες έχουν θωρακιστεί», είπε στην ΕΦΕ.

Η υπόθεσή της είναι μία από τις 10.142 καταγγελίες που κατατέθηκαν στα δικαστήρια της Χιλής, τα οποία κρατούν ανοιχτές μόνο 1.400 έρευνες και έχουν εκδώσει μόνο 44 καταδικαστικές αποφάσεις, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία (AI).«Υπήρξε εμπόδιο στις έρευνες, χάθηκαν στοιχεία που δείχνουν πώς ενήργησαν για να βλάψουν και να ακινητοποιήσουν όσους συμμετείχαν στη διαμαρτυρία. Αυτό σημαίνει ότι στη Χιλή επιτρέπεται η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν έχουν δοθεί σημασία ούτε πόροι για να διαλευκανθούν αυτά τα εγκλήματα, αυτό είναι που μας τρομάζει περισσότερο, γιατί με αυτό δεν υπάρχει εγγύηση μη επανάληψης και αυτό είναι συντριπτικό συναίσθημα», τόνισε.

Τον Δεκέμβριο του 2019, τέσσερις διεθνείς εκθέσεις αποκάλυψαν τις εκτεταμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σημειώθηκαν στη χώρα κατά τη διάρκεια της κοινωνικής επιδημίας, ενώ πολυάριθμες τοπικές δημοσιεύσεις αποκάλυψαν το μέγεθος της αστυνομικής δύναμης που ασκήθηκε στο Σαντιάγο και σε άλλες πόλεις για την απόκρουση των διαδηλώσεων.

Συνολικά, καταγράφηκαν περισσότεροι από 3.500 τραυματισμοί, εκ των οποίων οι 220 με κάποιο είδος οφθαλμικού τραύματος. Επτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις διαδηλώσεις λόγω των ενεργειών κρατικών παραγόντων.

Η αστυνομία έριξε 104.000 πυροβολισμούς κυνηγετικών όπλων τις δύο πρώτες εβδομάδες των διαδηλώσεων, όπου υπήρξαν 126 θύματα τραυματισμών στα μάτια, σύμφωνα με έρευνα των τοπικών μέσων ενημέρωσης CIPER. Από τις 18 Οκτωβρίου έως τα τέλη Δεκεμβρίου, οι Carabineros εκτόξευσαν 152.000 φυσίγγια 12-gauge, το καθένα με δώδεκα σφαιρίδια.

Όλες αυτές οι ενέργειες, διαπιστευμένες από διάφορα ιδρύματα, αποτελούν σήμερα την καρδιά της κατηγορίας εναντίον του πρώην γενικού διευθυντή των Carabineros Ricardo Yañez και δύο άλλων πρώην μελών της Ανώτατης Διοίκησης για «παράνομες πιέσεις από παράλειψη που οδήγησαν σε σοβαρούς τραυματισμούς και ανθρωποκτονίες», χρεώσεις που κατέλαβαν τότε.

Ο βάλτος στον οποίο έπεσαν οι δικαστικές έρευνες απαντά πρώτος «στον μεγάλο αριθμό καταγγελιών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, με διάστημα 6 μηνών όπου υπήρχαν περισσότερες από 10.000 λόγω θεσμικής βίας που διαπράχθηκε κυρίως από Carabineros και εν μέρει από τις ένοπλες δυνάμεις», λέει ο διευθυντής της AI στη Χιλή, Rodrigo Bustos.
«Γενικά, σε κανονικές περιόδους, συμβαίνει σε 3 ή 4 χρόνια, οπότε ήταν μια πολύ μεγάλη χιονοστιβάδα», προσθέτει.
Επιπλέον, καταγγέλλει ότι «δεν παραδόθηκαν πρόσθετοι πόροι στην Εισαγγελία, στην Ταξιαρχία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ανακριτικής Αστυνομίας και στη Νομική Ιατρική Υπηρεσία, όλα τα ιδρύματα που είχαν καίριους ρόλους στη διερεύνηση αυτών των εγκλημάτων».

Η έλλειψη αστυνομικής συνεργασίας για την παροχή εσωτερικής τεκμηρίωσης, καθώς και ο αντίκτυπος της πανδημίας στην καθυστέρηση της βασικής εμπειρογνωμοσύνης, η έλλειψη προσωπικής προσοχής στα δικαστήρια και τις εισαγγελίες και η αναστολή των διαδικασιών που απαιτούσαν «in situ» προσπάθειες, όπως π.χ. η λήψη κατάθεσης και η ανακατασκευή της σκηνής, κατέληξε να εμποδίσει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη και την αποκατάσταση.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Angélica Torres, ακαδημαϊκός στη Νομική Σχολή UDP και συν-συγγραφέας της Ετήσιας Έκθεσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Χιλή UDP 2024, προσθέτει «τη δημοσίευση και ερμηνεία νόμων στα πρόθυρα παραβίασης των διεθνών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα».

«Όπως, για παράδειγμα, ο νόμος 21.560, γνωστός ως «Nain Retamal», ο οποίος τροποποιεί στοιχεία του ποινικού αδικήματος του παράνομου εξαναγκασμού, μια νομική ταξινόμηση που χρησιμοποιείται σε μεγάλο αριθμό υποθέσεων που διερευνώνται», σημείωσε.

Η εκπρόσωπος Τύπου της Συντονίστριας Θυμάτων Οφθαλμικών Τραυμάτων, Marta Valdés, είπε στην EFE ότι όταν κάποιος θέλει να διαγράψει κάτι είναι επειδή δεν θέλει να τιμωρήσει τους υπεύθυνους. «Αυτή είναι η δύναμη της λήθης».

«Το να βιώνουμε την ατιμωρησία είναι ένα θέμα που πονάει και εξοργίζει πολύ και η αλήθεια είναι ότι κανένας από εμάς δεν είναι πρόθυμος να ξεχάσει αυτό που συνέβη, η μνήμη μας είναι σημαντική, γιατί είναι σημαντικό οι μελλοντικές γενιές να γνωρίζουν, να φροντίζουν τον εαυτό τους, ότι συνεχίζουν. Ο κίνδυνος είναι να μην μπορείς να προχωρήσεις σε μια δημοκρατία όταν διασταυρώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ιστορία», καταλήγει.