Μεταναστευτικό: Ευρωπαϊκό Σύστημα Επιστροφών πρότεινε η Κομισιόν

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα νέο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Επιστροφών με στόχο τον εξορθολογισμό, την απλούστευση και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών επιστροφής σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτή η πρωτοβουλία συμπληρώνει το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο που εγκρίθηκε το 2024, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις όπως τα κατακερματισμένα συστήματα και τα χαμηλά ποσοστά επιστροφής (επί του παρόντος στο 20%).

Τα βασικά χαρακτηριστικά της πρότασης περιλαμβάνουν:

O Ενιαίος Ευρωπαϊκός Κανονισμός καθιερώνει κοινές διαδικασίες για την έκδοση αποφάσεων επιστροφής και εισάγει ευρωπαϊκή εντολή επιστροφής για τη μείωση του κατακερματισμού μεταξύ των κρατών μελών.

Η αμοιβαία αναγνώριση δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να επιβάλλουν αποφάσεις επιστροφής που εκδίδονται από άλλους, με την υποχρεωτική αναγνώριση να ξεκινά από τα μέσα του 2027.

Με κίνητρα για εθελούσιες επιστροφές θα ενθαρρύνονται οι οικειοθελείς αναχωρήσεις ενώ παράλληλα θα επιβάλλονται αναγκαστικές επιστροφές για μη συνεργάσιμα άτομα ή εκείνα που θέτουν κινδύνους για την ασφάλεια, στα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Με την αναφορά σε βελτιωμένες υποχρεώσεις και διασφαλίσεις, θα απαιτείται από τους επιστρεφόμενους να συνεργάζονται με τις αρχές, σε συνδυασμό με εγγυήσεις όπως το δικαίωμα προσφυγής και προστασία για ευάλωτες ομάδες.

Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι θα υπάρξουν αυστηρότερα μέτρα κατά της κατάχρησης, μεκανόνες κράτησης (έως 24 μήνες), οικονομικές εγγυήσεις και μέτρα για τη διαχείριση διαφυγόντων κινδύνων.

Ο έλεγχος κινδύνων ασφαλείας θα προσδιορίζει έγκαιρα άτομα που απειλούν την ασφάλεια, με αυστηρότερους κανόνες σχετικά με την κράτηση και την απαγόρευση εισόδου.

Οι διαδικασίες επανεισδοχής θα ενισχύουν τις διαδικασίες επιστροφής ατόμων σε τρίτες χώρες, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η πλέον καινοτόμος ιδέα του προτεινόμενου Κανονισμού είναι οι κόμβοι επιστροφής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εισάγει νομικό πλαίσιο για την επιστροφή ατόμων βάσει διμερών συμφωνιών ή συμφωνιών σε επίπεδο ΕΕ με τρίτες χώρες. Ουσιαστικά, προβλέπεται η δημιουργία “κόμβων επιστροφής” σε τρίτες χώρες που σέβονται τα διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα, διευκολύνοντας την επανεισδοχή.

Η πρόταση αποσκοπεί στον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης της μετανάστευσης στην ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε όλη τη διαδικασία. Για την εφαρμογή του ο Κανονισμός θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο υπουργών.

Το νέο σύστημα επιδιώκει να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των επιστροφών, αντιμετωπίζοντας προβλήματα όπως η χαμηλή συνεργασία των επιστρεφόμενων και η αργή διαδικασία επανεισδοχής στις χώρες καταγωγής.

Η νομοθεσία στοχεύει στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των επιστροφών, αντιμετωπίζοντας προβλήματα όπως η χαμηλή συνεργασία και η κατακερματισμένη εφαρμογή των κανόνων.

Ο νέος Κανονισμός για το Ευρωπαϊκό Σύστημα Επιστροφών προβλέπεται να τεθεί σε εφαρμογή στα μέσα του 2026, παράλληλα με την έναρξη ισχύος του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.