«Σύνδρομο Κέσλερ» — Πώς τα τροχιακά «σκουπίδια» απειλούν με ολική καταστροφή τις δορυφορικές επικοινωνίες και τα διαστημικά προγράμματα

Για χρόνια, οι διαστημικοί επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την αυξανόμενη συμφόρηση των αντικειμένων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Συγκρούσεις δορυφόρων, εκρήξεις και δοκιμές όπλων έχουν προκαλέσει δεκάδες χιλιάδες κομμάτια συντριμμιών που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη και παρακολουθούνται από ειδικούς, ενώ πιθανώς εκατομμύρια άλλα δεν είναι ορατά με τη σημερινή τεχνολογία.

Παρόλο που οι κίνδυνοι για τους αστροναύτες είναι η βασική ανησυχία, η τροχιακή συμφόρηση είναι επίσης επικίνδυνη για τους δορυφόρους και τις διαστημικές τεχνολογίες τροφοδοτούν την καθημερινή μας ζωή, όπως τα εργαλεία GPS και ορισμένες ευρυζωνικές υπηρεσίες Διαδικτύου υψηλής ταχύτητας.

«Ο αριθμός των αντικειμένων στο διάστημα που έχουμε εκτοξεύσει τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει αυξηθεί εκθετικά», προειδοποιεί ο Βίσνου Ρέντι, καθηγητής πλανητικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, με αποτέλεσμα «να οδεύουμε προς την κατάσταση που πάντα φοβόμαστε».

Ο Δρ. Ρέντι αναφέρεται στο υποθετικό φαινόμενο που ονομάζεται «Σύνδρομο Κέσλερ», καθώς η περιγραφή του οφείλεται στην ακαδημαϊκή εργασία του Αμερικανού αστροφυσικού Ντόναλντ Κέσλερ το 1978 και αναφέρεται σε ένα σενάριο στο οποίο τα συντρίμμια στο διάστημα πυροδοτούν μια αλυσιδωτή αντίδραση: Μια έκρηξη προκαλεί ένα τεράστιο σωρό θραυσμάτων που με τη σειρά τους συντρίβονται σε άλλα διαστημικά αντικείμενα, δημιουργώντας περισσότερα υπολείμματα. Το φαινόμενο διογκώνεται εκθετικά έως ότου η τροχιά της Γης φράσσεται εντελώς με σκουπίδια. Οι δορυφόροι πλέον δεν λειτουργούν και η εξερεύνηση του διαστήματος πρέπει να σταματήσει.

Οι ερευνητές μπορεί να διαφωνούν σχετικά με το τρέχον επίπεδο κινδύνου και πότε ακριβώς η συμφόρηση στο διάστημα μπορεί να φτάσει σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή, όμως υπάρχει ευρεία συναίνεση για ένα πράγμα: η κυκλοφορία συντριμμιών στο διάστημα είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που χρειάζεται επειγόντως να αντιμετωπιστεί.

Πόσο συχνά συγκρούονται αντικείμενα στο διάστημα

Από την αυγή των διαστημικών πτήσεων το 1957, έχουν σημειωθεί περισσότερες από 650 «διασπάσεις, εκρήξεις, συγκρούσεις ή ανώμαλα γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα κατακερματισμό διαστημικών αντικειμένων», σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA).

Αυτά τα περιστατικά περιλαμβάνουν δορυφόρους που συγκρούστηκαν κατά λάθος μεταξύ τους, μέρη πυραύλων και διαστημόπλοια που εξερράγησαν απροσδόκητα και δοκιμές όπλων από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες , η Ρωσία , η Ινδία και η Κίνα.

Η Ρωσία, για παράδειγμα, εκτόξευσε έναν πύραυλο σε έναν από τους δικούς της δορυφόρους ως μέρος μιας δοκιμής όπλων το 2021, δημιουργώντας περισσότερα από 1.500 ανιχνεύσιμα κομμάτια συντριμμιών.

Η τελευταία μεγάλη τυχαία σύγκρουση μεταξύ δύο διαστημικών αντικειμένων σημειώθηκε τον Φεβρουάριο του 2009 όταν ο νεκρός ρωσικός στρατιωτικός δορυφόρος Kosmos 2251 προσέκρουσε στον Iridium 33, έναν ενεργό δορυφόρο επικοινωνιών που λειτουργούσε από την εταιρεία τηλεπικοινωνιών Iridium με έδρα τις ΗΠΑ. Αυτό το γεγονός παρήγαγε ένα τεράστιο σύννεφο από σχεδόν 2.000 κομμάτια συντριμμιών που είχαν διάμετρο σχεδόν 10 εκ. και χιλιάδες ακόμη μικρότερα κομμάτια.