Γαλλία: Αν πέσει η κυβέρνηση του Μισέλ Μπαρνιέ, τι θα ακολουθήσει;
Σήμερα Τετάρτη, η γαλλική Εθνοσυνέλευση εξετάζει δύο προτάσεις μομφής που κατατέθηκαν από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (αριστερή συμμαχία) και την Εθνική Συσπείρωση (ακροδεξιό κόμμα). Το Franceinfo συνοψίζει τα διάφορα σενάρια σε περίπτωση που ένα από τα δύο κείμενα λάβει την πλειοψηφία των 288 ψήφων που απαιτείται.
Ένα άλμα στο άγνωστο. Τη Δευτέρα, 2 Δεκεμβρίου, ο πρωθυπουργός Μισέλ Μπαρνιέ δέσμευσε την κυβέρνησή του για τη χρήση του άρθρου 49.3 του γαλλικού Συντάγματος σχετικά με το νομοσχέδιο για τη χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης. Ο κ. Μπαρνιέ δήλωσε ότι “έφτασε στο τέλος του διαλόγου” με τις πολιτικές ομάδες, ιδίως με την Εθνική Συσπείρωση, στην οποία έκανε αρκετές παραχωρήσεις τις τελευταίες ημέρες.
Σε απάντηση, τόσο το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, όσο και η Εθνική Συσπείρωση κατέθεσαν προτάσεις μομφής κατά της κυβέρνησης, με την Μαρίν Λεπέν να καταγγέλλει έναν “επικίνδυνο, άδικο και τιμωρητικό προϋπολογισμό”. Έχοντας αποτύχει να πείσει την αντιπολίτευση, η εκτελεστική εξουσία είναι πλέον πολύ πιθανό να ανατραπεί ήδη από το βράδυ της Τετάρτης, όταν θα εξεταστούν τα δύο αυτά κείμενα. Εάν αθροιστούν οι ψήφοι τους, οι δύο πολιτικοί σχηματισμοί θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να συγκεντρώσουν περίπου 330 ψήφους, πολύ περισσότερες από τις 288 που απαιτούνται. Τι θα συμβεί τότε; Το Franceinfo ρίχνει μια ματιά στα σενάρια.
Νέα κυβέρνηση… αλλά ποια;
Σε περίπτωση ψήφου δυσπιστίας, ο Εμανουέλ Μακρόν έχει διάφορες επιλογές για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Θα μπορούσε, όπως έκανε την επομένη των βουλευτικών εκλογών, να πάρει το χρόνο του και να αφήσει την παραιτηθείσα κυβέρνηση να αναλάβει τις τρέχουσες υποθέσεις. Αλλά αυτή δεν φαίνεται να είναι η προτιμώμενη επιλογή του, διαβεβαιώνει η France Télévisions. Αν ο Μισέλ Μπαρνιέ ανατραπεί, “θα πρέπει οπωσδήποτε να διοριστεί γρήγορα ένας νέος πρωθυπουργός, το αργότερο στις αρχές της εβδομάδας”, επισημαίνει το περιβάλλον του αρχηγού του κράτους, τονίζοντας ότι “οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα πρέπει να ηρεμήσουν” και ότι θα πρέπει “να κυβερνηθεί μια χώρα και να ψηφιστεί ένας προϋπολογισμός”.
Ο Εμανουέλ Μακρόν θα μπορούσε επίσης να κρατήσει στη θέση του τον Μισέλ Μπαρνιέ (ο οποίος το βράδυ της Τρίτης απέρριψε αυτή την υπόθεση σε τηλεοπτική συνέντευξη) ή μια άλλη προσωπικότητα συμβατή με την κεντρώα και δεξιά βάση του κόμματος του Γάλλου προέδρου. Συγκεκριμένα, κυκλοφορούν τα ονόματα του Σεμπαστιέν Λεκορνού (υπουργός Ενόπλων Δυνάμεων) και του Φρανσουά Μπαϊρού (πρόεδρος του κόμματος Δημοκρατικό Κίνημα). Όμως η νέα κυβέρνηση θα κινδύνευε να δεχθεί και αυτή με τη σειρά της μομφή από την Εθνοσυνέλευση.
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας θα μπορούσε επίσης να επιλέξει μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, η οποία δεν κατάφερε να πείσει μετά τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Αλλά η ιδέα αυτή απέχει πολύ από το να γίνεται ομόφωνα αποδεκτή εντός της κυβερνητικής συμμαχίας. “Μια κυβέρνηση τεχνοκρατών; Δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό”, λέει ένας μακρονιστής βουλευτής των Μακρονιστών, ενώ ένας άλλος δεξιός βουλευτής διαβεβαιώνει ότι “θα ήταν μια μορφή ακινησίας”.
“Είναι η απόλυτη λύση, αλλά δεν πιστεύω καθόλου σε αυτήν. Ποια νομιμοποίηση θα είχε μια κυβέρνηση τεχνοκρατών απέναντι στο Κοινοβούλιο; Αλλά ίσως αυτός να είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί”, εξηγεί στο franceinfo ένας βουλευτής του Μακρόν.
Από την πλευρά τους, οι βουλευτές του Νέου Λαϊκού Μετώπου προβάλλουν και πάλι το όνομα της Λουσί Καστέτς, που επιλέχθηκε το καλοκαίρι από την Αριστερά για να τους εκπροσωπήσει. Αλλά η ικανότητά της να σχηματίσει μια κυβέρνηση που δεν θα απορριφθεί είναι αβέβαιη. Μιλώντας στο franceinfo, η Καστέτς απέκλεισε το ενδεχόμενο μιας αριστερής κυβέρνησης που θα περιλαμβάνει μακρονιστές…
Τέλος, ο Εμανουέλ Μακρόν θα μπορούσε να οραματιστεί τη δημιουργία ενός ευρέος συνασπισμού, από τη Δεξιά έως το Σοσιαλιστικό Κόμμα – μια υπόθεση που είχε επίσης αποτύχει μετά τις βουλευτικές εκλογές, με το Εθνικό Λαϊκό Κόμμα να παραμένει ενωμένο. “Πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία” για να αντέξει μέχρι τον Ιούλιο, όταν θα είναι δυνατή μια νέα διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, λέει το περιβάλλον του.
“Χρειαζόμαστε μια νέα μέθοδο: να συνεργαστούμε, μεταξύ άλλων, με τους Σοσιαλιστές (…) για μια κυβέρνηση χωρίς λογοδοσία μέχρι τον ερχόμενο Ιούλιο”, σύμφωνα με το περιβάλλον του Εμανουέλ Μακρόν.
“Πρέπει να αποφύγουμε να είμαστε υπό την απειλή της μομφής για μήνες, και η μόνη οδός που βλέπω σήμερα είναι με τους Σοσιαλιστές”, προτείνει επίσης ένας μακρονιστής γερουσιαστής. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα θα ήθελε να εργαστεί για “μια συμφωνία μη λογοκρισίας”, εξηγεί ο βουλευτής Αρτούρ Ντελαπόρ. Ο στόχος είναι να συζητήσει με όλα τα κόμματα που είναι παρόντα στη Συνέλευση, εκτός από την Εθνική Συσπείρωση, για να επεξεργαστεί μια συμφωνία που θα επιτρέψει να οριστεί μια νέα κυβέρνηση, “με μια αριστερή προσωπικότητα επικεφαλής”, διευκρινίζει ο Ντελαπόρ.
Η ιδέα αυτή υιοθετήθηκε και από τον πρώην πρωθυπουργό Γκαμπριέλ Ατάλ, ο οποίος προτίθεται να προτείνει το δικό του σύμφωνο συνεννόησης. Σε περίπτωση μομφής της κυβέρνησης, ο πρόεδρος του σχηματισμού Μαζί για τη Δημοκρατία σκοπεύει να καλέσει όλα τα κόμματα, εκτός από την Εθνική Συσπείρωση και την Ανυπότακτη Γαλλία, να βρουν μια συμβιβαστική λύση, πληροφορείται η πολιτική υπηρεσία του franceinfo. Η ιδέα είναι κάθε κόμμα να αισθάνεται ελεύθερο να υπερψηφίζει ή να καταψηφίζει κάποια πρόταση του επόμενου πρωθυπουργού, όμως να δεσμεύεται ότι δεν θα τον αποδοκιμάζει με την παραμικρή ευκαιρία. “Πρέπει να ξεπεράσουμε τις διαιρέσεις για ένα ή δύο χρόνια για να βγούμε από την κρίση”, προτρέπει στέλεχος του κόμματος της Αναγέννησης.
Ψήφιση προϋπολογισμού… αλλά πώς;
Το νομοσχέδιο για τα δημοσιονομικά απορρίφθηκε με ψηφοφορία στη γαλλική Εθνοσυνέλευση στις 12 Νοεμβρίου. Από τις 25 Νοεμβρίου εξετάζεται από τη Γερουσία. Σε περίπτωση μομφής, οι νομικοί διχάζονται για την τύχη του προϋπολογισμού του 2025, σημειώνει η Le Monde. “Το κείμενο δεν θα πεθάνει αν πέσει η κυβέρνηση”, διαβεβαιώνει ο συνταγματολόγος Μπενζαμέν Μορέλ στο franceinfo. Οι συζητήσεις απλώς θα παγώσουν, μέχρι μια κυβέρνηση να ασχοληθεί εκ νέου με το νομοσχέδιο για τα δημοσιονομικά.
Έχει όμως αυτό το κείμενο μέλλον; Αν διοριστεί ένας πρωθυπουργός των ίδιων πολιτικών πεποιθήσεων με τον Μισέλ Μπαρνιέ, “μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα επιχειρήσει να περάσει τον ίδιο προϋπολογισμό, οπότε θα κατατεθεί πρόταση μομφής στις 20 Δεκεμβρίου”, λέει ο Ερίκ Κοκερέλ. Μια παραιτούμενη κυβέρνηση δεν θα ήταν σε καλύτερη θέση να περάσει τον προϋπολογισμό, αφού ο πρωθυπουργός δεν θα μπορούσε να αναλάβει την ευθύνη του κάνοντας χρήση του άρθρου 49.3. Επιπλέον, η επιλογή της ψήφισης του προϋπολογισμού με διάταγμα, που επιτρέπεται από το Σύνταγμα, έχει αποκλειστεί από την κυβέρνηση.
Μια κυβέρνηση διαφορετικής πολιτικής απόχρωσης από εκείνη του Μισέλ Μπαρνιέ θα μπορούσε να επιχειρήσει “να τροποποιήσει επαρκώς τον προϋπολογισμό ώστε να προσπαθήσει να περάσει την πλευρά των εσόδων” μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου, την προθεσμία που ορίζει το Σύνταγμα. Όμως το χρονοδιάγραμμα είναι εξαιρετικά στενό και απαιτεί η κυβέρνηση να αναλάβει δεσμεύσεις που δεν θα αποδοκιμαστούν από την αντιπολίτευση – ένα σενάριο που, όπως δείχνουν τα πράγματα, δεν είναι δεδομένο για καμία πολιτική δύναμη.
“Η πιο πιθανή επιλογή”, σύμφωνα με τον Ερίκ Κοκερέλ, είναι επομένως η ψήφιση ενός “ειδικού νόμου” που θα επιτρέψει την είσπραξη των φόρων και τη βασική λειτουργία του κράτους, προκειμένου “να αντέξει τέσσερις έως έξι εβδομάδες, εν αναμονή ενός νέου προϋπολογισμού” στις αρχές του 2025. Την υπόθεση αυτή, που επιτρέπεται από το άρθρο 45 του οργανικού νόμου για τους δημοσιονομικούς κανόνες, ανέφερε ο πρωθυπουργός στο TF1.
“Εάν η κυβέρνηση πέσει, υπάρχουν έκτακτα μέτρα που λαμβάνουμε με το Κοινοβούλιο για να μπορέσουμε να πληρώσουμε”, δήλωσε ο Μισέλ Μπαρνιέ στο TF1.
Αλλά”, συνέχισε, “αυτό δεν καλύπτει όλο το 2025 και, κυρίως, δεν αποτρέπει ούτε την οικονομική κρίση, ούτε τη δυσπιστία των χρηματοπιστωτικών αγορών, ούτε αποτρέπει το να σταματήσουν όλα και να πρέπει να ξεκινήσουν από την αρχή”.
Ομοίως, η μομφή κατά της κυβέρνησης Μπαρνιέ δεν συμπαρασύρει τον προϋπολογισμό της κοινωνικής ασφάλισης. Ωστόσο, ελλείψει μιας πλειοψηφίας ικανής να περάσει αυτό ή οποιοδήποτε άλλο κείμενο μέχρι το τέλος του έτους, το επείγον καθήκον θα είναι η εξεύρεση χρηματοδότησης για την Κοινωνική Ασφάλιση. Για να χρηματοδοτήσει μέρος των δαπανών της, η τελευταία δανείζεται χρήματα από τις αγορές μέσω της Agence centrale des organismes de sécurité sociale (Acoss), με την έγκριση του Κοινοβουλίου, όπως επισημαίνει η Les Echos. Συνεπώς, το Κοινοβούλιο θα πρέπει να ψηφίσει επειγόντως έναν ειδικό νόμο που θα επιτρέπει στην κοινωνική ασφάλιση να χρηματοδοτείται με δανεισμό από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Διαφορετικά, οι πληρωμές κοινωνικής ασφάλισης δεν θα μπορούν να διασφαλιστούν επ’ αόριστον.
Ο Μακρόν έχει απορρίψει την ιδέα της παραίτησης…
Περνώντας στο παρασκήνιο μετά τον διορισμό ως πρωθυπουργού του πρώην διαπραγματευτή του Brexit, ο Εμανουέλ Μακρόν θα επέστρεφε, σε περίπτωση μομφής, στο προσκήνιο της εθνικής πολιτικής σκηνής. “Τώρα είναι η ώρα του Μακρόν να επιλέξει”, συνοψίζει ένας δεξιός βουλευτής που παραχώρησε συνέντευξη στο franceinfo. “Η πρόκληση γι’ αυτόν θα είναι να παραμείνει στην κορυφή, ενώ η κοινή γνώμη τον θεωρεί υπεύθυνο για την κατάσταση, λόγω των δύο καθοριστικών παραγόντων της διάλυσης του κοινοβουλίου και του επιδεινούμενου δημόσιου ελλείμματος της Γαλλίας”, εξηγεί ο δημοσκόπος Μπερνάρ Σανάνες του ινστιτούτου Elabe.
“Ο Εμανουέλ Μακρόν πληρώνει το λογαριασμό για όλα όσα του έχουν καταλογίσει, μεταξύ άλλων και ένα μέρος των ψηφοφόρων του”, λέει ο Σανάνες.
Ενώ το επιτελείο στο Μέγαρο των Ηλυσίων ήλπιζε ότι η προεδρική εφεδρεία θα αποκαθιστούσε τη θέση του Μακρόν στα μάτια της κοινής γνώμης, αυτό δεν συνέβη: η δημοτικότητά του βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο από τότε που ανέβηκε στην εξουσία το 2017 ή από την κρίση των “κίτρινων γιλέκων” τον επόμενο χρόνο, σύμφωνα με διάφορες σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης. Η αποτυχία του Μισέλ Μπαρνιέ θεωρείται επίσης από πολλούς αντιπάλους του ως δική του, καθώς ήταν εκείνος που έβαλε τον πρώην Ευρωπαίο Επίτροπο να επιστρέψει από τη σύνταξη.
Όπως συνέβη και μετά τις βουλευτικές εκλογές, ορισμένοι πολιτικοί παράγοντες – από τον Ζαν Φρανσουά Κοπέ έως τον Ζαν-Λουλ Μελανσόν και τον Σαρλ ντε Κουρσόν – υποστηρίζουν τώρα ότι η παραίτηση του προέδρου είναι ο μόνος τρόπος για την επίλυση της κρίσης. Εάν τελικά συμβεί αυτό, θα πρέπει να διεξαχθούν προεδρικές εκλογές εντός 20 έως 35 ημερών, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Συντάγματος. Και ο Εμανουέλ Μακρόν δεν θα μπορούσε να θέσει υποψηφιότητα.
