Οι γκρίζες ζώνες της αμφιλεγόμενης εφαρμογής ανταλλαγής κρυπτογραφημένων μηνυμάτων Telegram – Γιατί συνελήφθη ο ιδρυτής της

Η εφαρμογή ανταλλαγής κρυπρογραφημένων μηνυμάτων Telegram έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις λόγω της ελευθερίας που προσφέρει στους χρήστες του. Ο ιδρυτής και επικεφαλής της, ο ρωσικής καταγωγής Πάβελ Ντούροφ, συνελήφθη χθες Σάββατο το βράδυ στη Γαλλία για διάφορες παραβιάσεις στις οποίες έχει υποπέσει η πλατφόρμα.

Το Telegram, που δημιουργήθηκε το 2013, μετρά σχεδόν 900 εκατομμύρια χρήστες και αναμένεται να ξεπεράσει το όριο του ενός δισεκατομμυρίου ενεργών χρηστών μηνιαίως τον επόμενο χρόνο, είχε επισημάνει ο Ντούροφ σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει τον Απρίλιο στον Αμερικανό δημοσιογράφο Τάκερ Κάρλσον.

Οι άνθρωποι εκτιμούν «την ανεξαρτησία, τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και την ελευθερία» της πλατφόρμας, είχε προσθέσει. Το Telegram βρίσκεται στον αντίποδα των αμερικανικών αντιπάλων του, το WhatsApp και τους περισσότερους από 2 δισεκ. χρήστες του παγκοσμίως ή το Messenger, οι οποίοι δέχονται επικρίσεις για την εμπορική εκμετάλλευση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών τους.

Στη Ρωσία τα κανάλια ενημέρωσης είναι πιο δημοφιλή από τα παραδοσιακά μέσα. Κάποιοι χρήστες έχουν εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους, όπως ο ουκρανός DeepState και ο ρώσος Rybar, γεγονός που εξηγεί εν μέρει την επιτυχία του Telegram μετά την έναρξη του πολέμου το 2022.

Για τη Στέφανι Λιού, ειδική στα προσωπικά δεδομένα στο ινστιτούτο Forrester, το Telegram είναι «η λιγότερο προστατευμένη» εφαρμογή, διότι ο χρήστης πρέπει «να ενεργοποιήσει χειροκίνητα» το σύστημα κρυπτογράφησης.

«Επίσης είναι μια πλατφόρμα που χρησιμοποιείται πολύ για παράνομες δραστηριότητες», παρατήρησε ο Νταμιέν Μπανκάλ ειδικός κυβερνοασφάλειας και μπλόγκερ στο Zataz. Κυβερνοπειρατές μπορούν για παράδειγμα να πουλήσουν εκεί δεδομένα που έχουν κλέψει.

Καθώς στις ομάδες συζήτησης στο Telegram μπορούν να συμμετέχουν έως και 200.000 άνθρωποι, η πλατφόρμα δέχεται επίσης επικρίσεις για διασπορά ψευδών ειδήσεων, περιεχομένου μίσους, συνωμοσιολογίας, τρομοκρατίας, φιλοναζιστικό, ακόμη και για περιεχόμενο παιδοφιλίας.

Σε συνέντευξή του στους Financial Times τον Μάρτιο ο Ντουρόφ δήλωσε ότι σκοπεύει να βελτιώσει τον μηχανισμό ελέγχου του Telegram το επόμενο έτος, κυρίως χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη. Όμως «αν δεν ξεπερνούν τις κόκκινες γραμμές, δεν πιστεύω ότι θα πρέπει να ελέγχουμε τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται οι άνθρωποι», πρόσθεσε.

Με περιουσία 15,5 δισεκ. δολαρίων –την 120η παγκοσμίως—σύμφωνα με το Forbes, ο 39χρονος Ντούροφ έγινε γνωστός το 2006.

Εκείνη τη χρονιά αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης και δημιούργησε με τον αδελφό του Νικολάι το μέσω κοινωνικής δικτύωσης VKontakte (VK), το οποίο γρήγορα έγινε το δημοφιλέστερο στη Ρωσία, μπροστά από το Facebook.

Η επιτυχία του προκάλεσε τριβές τόσο με τους μετόχους ως το 2014, όταν ο Ντούροφ πούλησε το VK, όσο και με τις αρχές. Τελικά έφυγε από τη Ρωσία όταν αρνήθηκε να αποκαλύψει στις υπηρεσίες ασφαλείας τα προσωπικά δεδομένα Ουκρανών φιλοευρωπαίων ακτιβιστών.

Έχει εξηγήσει μάλιστα ότι η ιδέα για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας κρυπτογραφημένων μηνυμάτων γεννήθηκε μετά τις πιέσεις που δέχθηκε στη Ρωσία.

Αφού δημιούργησε το Telegram προσπάθησε να εγκατασταθεί στο Βερολίνο, το Λονδίνο, τη Σιγκαπούρη και το Σαν Φρανσίσκο. Τελικά το 2017 ο Ντούροφ επέλεξε το Ντουμπάι για το ευνοϊκό επιχειρηματικό του περιβάλλον και την «ουδετερότητά του», την ώρα που ΕΕ και ΗΠΑ άρχιζαν να ασκούν πιέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Ντούροφ έλαβε υπηκοότητα Σαν Κιτς και Νέβις, ένα νησί στην Καραϊβική, και το 2021 τη γαλλική.

Στη Γαλλία η δικαιοσύνη κατηγορεί το Telegram ότι δεν ενεργεί για να εμποδίσει τους χρήστες του να εκμεταλλεύονται την πλατφόρμα για παράνομες ενέργειες, όπως απάτη, διακίνηση ναρκωτικών, διαδικτυακή παρενόχληση, οργανωμένο έγκλημα, ακόμη και εξύμνηση της τρομοκρατίας. Και αυτό κυρίως λόγω έλλειψης ρυθμιστικών κανόνων και συνεργασίας με τις αρχές.

Ο Ντούροφ συνελήφθη χθες το βράδυ στο αεροδρόμιο Μπουρζέ, στο βόρειο Παρίσι και αναμένεται να παρουσιαστεί σήμερα ενώπιον της δικαιοσύνης.

Πολλές χώρες έχουν προσπαθήσει να μπλοκάρουν το Telegram: το Ιράν και η Ρωσία για υπόθαλψη βίαιων ομάδων της αντιπολίτευσης, η Βραζιλία το 2023 επειδή δεν αποκάλυψε στις αρχές στοιχεία νεοναζιστικών ομάδων, η Ισπανία τον Μάρτιο για παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Το Telegram χρηματοδοτούνταν πλήρως από τον Ντούροφ ως το 2018. Η πλατφόρμα, που μετρά περίπου 50 πλήρους απασχόλησης εργαζόμενους, έκανε άνοιγμα στις διαφημίσεις το 2021, τονίζοντας ωστόσο ότι δεν θα χρησιμοποιήσει τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών της. Το 2022 δημιούργησε σύστημα premium συνδρομής.

Στους Financial Times ο Ντούροφ διαβεβαίωσε ότι η επιχείρησή του έχει «εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια» έσοδα, ενώ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να εισαχθεί στο χρηματιστήριο.

Τον Μάρτιο η πλατφόρμα έθεσε σε εφαρμογή σύστημα διαμοιρασμού των εσόδων με τους δημιουργούς περιεχομένου.