Εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου: Στη διελκυστίνδα των εντάσεων της Μ. Ανατολής
Το Ιράν, ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου του ΟΠΕΚ, παράγει αυτή τη στιγμή περίπου 3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα (bpd), ή περίπου το 3% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής.
Εν μέσω όμως κλιμάκωσης της έντασης στη Μέση Ανατολή μετά την πυραυλική επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ, αυξάνεται η ανησυχία ότι η εφοδιαστική αλυσίδα του μαύρου χρυσού θα μπορούσε να διαταραχθεί και να προκαλέσει κατά συνέπεια άνοδο στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου.
Χρονικό των κυρώσεων στο ιρανικό πετρέλαιο
Η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν έχει γίνει ανά καιρούς στόχος διαδοχικών κυρώσεων.
Όταν το 2018 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποχώρησε από την πυρηνική συμφωνία του 2015 μεταξύ των δυτικών δυνάμεων και του Ιράν, η Ουάσιγκτον προσπάθησε να περιορίσει τις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου και επέβαλε εκ νέου κυρώσεις με στόχο τον περιορισμό των εσόδων της Τεχεράνης.
Κατά τη διάρκεια της προεδρικής θητείας του Τραμπ, οι εξαγωγές του ιρανικού πετρελαίου επιβραδύνονταν διαρκώς, όμως από τη στιγμή που έγινε η αλλαγή φρουράς στο Λευκό Οίκο οι ειδικοί του κλάδου επισημαίνουν ότι οι κυρώσεις χαλάρωσαν, το Ιράν έβρισκε τρόπους να τις παρακάμπτει και τέλος η Κίνα γινόταν όλο και πιο σημαντικός αγοραστής του περσικού πετρελαίου.
Αν και το Ιράν είναι μέλος του ΟΠΕΚ+, λόγω των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί, η Τεχεράνη εξαιρείται από τους περιορισμούς παραγωγής του ομίλου που αποφασίζονται για να στηρίξουν την αγορά πετρελαίου.
Από το 2015 έως το 2018 οι εξαγωγές διαρκώς αυξάνονταν και στις αρχές του 2018 ήταν 2,8 εκατομμύρια bpd, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα από το 2013.
Όμως υπό την προεδρία Τραμπ, οι ΗΠΑ αποχώρησαν μονομερώς από τη συμφωνία του 2015 και επέβαλαν εκ νέου κυρώσεις, με στόχο να πλήξουν τις πωλήσεις πετρελαίου του Ιράν.
Η Ισλαμική Δημοκρατία σταμάτησε να παρέχει στοιχεία για τις εξαγωγές πετρελαίου που πραγματοποιούσε. Εκτιμήσεις που βασίζονται στην παρακολούθηση δεξαμενόπλοιων δείχνουν ότι οι εξαγωγές μειώθηκαν απότομα τα επόμενα δύο χρόνια, φτάνοντας κάτω από τα 200.000 bpd το 2020, όταν το διεθνές εμπόριο χτυπήθηκε σφοδρά και από την πανδημία του κορωνοϊού.
Από το 2021, η Κίνα αύξησε τις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου, ενώ μετά την επικράτηση του Τζο Μπάιντεν στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ ξεκίνησαν έμμεσες συνομιλίες με την Τεχεράνη με σκοπό να επαναφέρουν και τις δύο χώρες σε πλήρη συμμόρφωση με την πυρηνική συμφωνία του 2015. Απόρροια του θετικού κλίματος ήταν η αύξηση των ιρανικών εξαγωγών σε πάνω από 1 εκατομμύριο bpd το 2022.
Βέβαια, αναλυτές της αγοράς υδρογονανθράκων ισχυρίζονται ότι οι υψηλότερες εξαγωγές είναι εν μέρει αποτέλεσμα της επιτυχίας του Ιράν να αποφεύγει τις αμερικανικές κυρώσεις, είτε μέσω μεταφορών πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο, είτε χειραγωγώντας τους αναμεταδότες GPS ώστε τα πλοία να εμφανίζονται σε διαφορετική θέση από αυτή που πραγματικά βρίσκονται.
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι η αμερικάνικη κυβέρνηση δεν άρει καμία από τις κυρώσεις προς το Ιράν και συνεχίζει να αυξάνει την πίεση στην Ισλαμική Δημοκρατία, συγκεκριμένες κυρώσεις δεν ανακοινώθηκαν, ενώ την ίδια στιγμή η υποχώρηση της ζήτησης πετρελαίου στις αγορές μοιάζει να ισοσταθμίζει, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, τις ανησυχίες για ενδεχόμενη έλλειψη στην εφοδιαστική αλυσίδα. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο δεν παρατηρείται κάποιο ράλι ανόδου των τιμών του πετρελαίου τις τελευταίες ημέρες στις αγορές.
Πηγή: Reuters
