Πότε δόθηκε το πρώτο φιλί;

«Η συνάντηση των χειλιών είναι η πιο τέλεια, η πιο θεϊκή αίσθηση που δίνεται στα ανθρώπινα όντα, το ανώτατο όριο της ευτυχίας».

Έτσι περιγράφει το φιλί ο Γάλλος συγγραφέας του 19ου αιώνα Γκυ ντε Μωπασάν στο διήγημά του «Το φιλί» το 1882. Ο ντε Μωπασάν δεν είναι ο μόνος που εξύμνησε το φιλί. Ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πότε κατάλαβαν για πρώτη φορά οι άνθρωποι ότι το φιλί μπορεί να τους δώσει ερωτική απόλαυση. Τον Μάιο του 2023, μια μελέτη υποστήριξε ότι οι άνθρωποι φιλιόντουσαν τουλάχιστον 4.500 χρόνια πριν. Τα ευρήματα της μελέτης, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Science», πήγαν την ιστορία της πρακτικής αυτής μια χιλιετία νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι τώρα.

«Το φιλί ήταν μια πολύ πιο συνηθισμένη πρακτική από ό,τι πολλοί από εμάς είχαμε συνειδητοποιήσει ή σκεφτεί», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Δρ. Τρόελς Πανκ Άρμπολ, επίκουρος καθηγητής Ασσυριολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.

Οι χιλιάδες πήλινες πλάκες από τη Μεσοποταμία που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα ρίχνουν φως στη ρομαντική οικειότητα στον αρχαίο κόσμο, ανέφεραν οι ερευνητές.

«Αυτή η συναρπαστική μελέτη προσθέτει σε ένα αυξανόμενο σώμα επιστημονικών ερευνών σχετικά με τα ρομαντικά/σεξουαλικά φιλιά και μας βοηθά να κατανοήσουμε τις ρίζες του φιλιού στην ανθρώπινη κοινωνική συμπεριφορά και συγκεκριμένα στην οικεία ζωή», δήλωσε στο CNN ο εξελικτικός βιολόγος Δρ. Τζάστιν Γκαρσία, καθηγητής Σπουδών Φύλου στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα στο Μπλούμινγκτον. Ο Γκαρσία, ο οποίος ερευνά την κουλτούρα και την εξέλιξη της ανθρώπινης οικειότητας στο Ινστιτούτο Kinsey, δεν συμμετείχε στην έρευνα.

«Οι εμπειρίες ρομαντικής και σεξουαλικής συμπεριφοράς αποτελούν μέρος ευρύτερων μοτίβων της ανθρώπινης κοινωνικής συμπεριφοράς», πρόσθεσε ο Γκαρσία. «Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτές οι συμπεριφορές εκφράζονται, αλλάζουν και εξελίσσονται μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα ποιοι είμαστε σήμερα», εξήγησε.

Όταν ο ντε Μωπασάν έγραφε για τα ερωτικά φιλιά, μάλλον δεν σκεφτόταν την ιστορία τους. Ωστόσο οι ρίζες αυτής της «πιο θεϊκής αίσθησης» είναι βαθιά ριζωμένες στην ανθρώπινη ιστορία και εξέλιξη, και είναι πιθανό να υπάρχουν πολλά στοιχεία για το ρόλο και τη σημασία του στους αρχαίους πολιτισμούς που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί, έγραψαν οι συγγραφείς της μελέτης.

Παθιασμένα φιλιά

Προηγουμένως, τα παλαιότερα καταγεγραμμένα στοιχεία για το φιλί αποδίδονταν στις Βέδες, μια ομάδα ινδικών γραπτών κειμένων που χρονολογούνται περίπου από το 1500 π.Χ. και είναι θεμελιώδη για την ινδουιστική θρησκεία. Ένας από τους τόμους, η Rig Veda, περιγράφει τους ανθρώπους να αγγίζουν τα χείλη τους μεταξύ τους. Τα ερωτικά φιλιά παρουσιάστηκαν επίσης με μεγάλη λεπτομέρεια σε ένα άλλο αρχαίο ινδικό κείμενο: το Κάμα Σούτρα, έναν οδηγό για τη σεξουαλική απόλαυση που χρονολογείται τον τρίτο αιώνα μ.Χ. Επομένως, οι σύγχρονοι μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πρακτική του ρομαντικού φιλιού πιθανότατα προέρχεται από την Ινδία.

Σύμφωνα με τους Ασσυριολόγους, οι πήλινες πλάκες από τη Μεσοποταμία περιέχουν σαφή παραδείγματα πως το φιλί θεωρείτο κομμάτι της ερωτικής οικειότητας και χρονολογούνται από το 2500 π.Χ., νωρίτερα από ό,τι τα ινδικά κείμενα. Ωστόσο, λίγοι γνώριζαν ότι υπήρχαν τέτοιες αποδείξεις, σύμφωνα με τον ερευνητή. Ως Ασσυριολόγος, ο Άρμπολ μελετά τη σφηνοειδή γραφή. Η πρώιμη σφηνοειδής γραφή ,το δεύτερο αρχαιότερο γνωστό σύστημα γραφής στον κόσμο, χαρακτηρίζεται από τους χαρακτήρες σε σχήμα σφήνας και μέλισσας στις πήλινες πλακέτες που χρησιμοποιούνταν για την γραφή του, με τη χρήση ενός αμβλέος κλαδιού ως γραφίδα. Χρησιμοποιήθηκε από τους Σουμέριους στα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ., και ξεκίνησε ως ένα σύστημα πικτογραφημάτων. Στη συνέχεια όμως, οι άνθρωποι άρχισαν να γράφουν ιστορίες για τους θεούς τους.

«Σε έναν από αυτούς τους μύθους, αναφέρεται ότι οι θεοί ήρθαν σε συνουσία και μετά φιλήθηκαν. Αυτό είναι μια σαφής απόδειξη σεξουαλικού ρομαντικού φιλιού», είπε ο Άρμπολ.

Μέσα σε λίγους αιώνες, η σφηνοειδής γραφή είχε γίνει πιο διαδεδομένη σε ολόκληρη τη Μεσοποταμία. Ακολούθησαν περισσότερες καταγραφές της καθημερινής ζωής, με αναφορές για παντρεμένα ζευγάρια και ανύπαντρους ανθρώπους που φιλιόντουσαν. Ορισμένες ιστορίες αναφέρονταν στους κινδύνους του φιλιού, όπως για παράδειγμα ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να φιλιούνται στο δρόμο. Το γεγονός ότι έπρεπε να γίνει αυτή η προειδοποίηση, υποδηλώνει ότι το φιλί ήταν μια καθημερινή πρακτική, εξήγησε ο Άρμπολ.

Μην μιλάτε, απλά φιληθείτε

Οι άνθρωποι δεν είναι τα μόνα ζώα που φιλιούνται – το ίδιο κάνουν και οι πλησιέστεροι συγγενείς μας. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι μπονόμπο, φιλιούνται με ρομαντικό-σεξουαλικό σκοπό ενώ οι χιμπατζήδες επιδίδονται σε πλατωνικά φιλιά για να διαχειριστούν τις κοινωνικές σχέσεις τους. Είναι πιθανό το ρομαντικό φιλί να εξελίχθηκε στα πρωτεύοντα θηλαστικά ως ένας τρόπος αξιολόγησης της καταλληλότητας ενός πιθανού συντρόφου, «μέσω χημικών ενδείξεων που μεταδίδονται με το σάλιο ή την αναπνοή», έγραψαν οι ερευνητές.

Ωστόσο μια λιγότερο ευχάριστη παρενέργεια του φιλιού στους ανθρώπους είναι η εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών. Μια μελέτη του 2022 που συντάχθηκε από περισσότερους από δύο δωδεκάδες ερευνητές από ιδρύματα στην Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία, ανέφερε ότι η ταχεία άνοδος μιας γενεαλογικής γραμμής του ιού του απλού έρπητα HSV-1 στην Ευρώπη πριν από περίπου 5.000 χρόνια, «ενδεχομένως συνδέεται με την εισαγωγή νέων πολιτιστικών πρακτικών, όπως η εμφάνιση του ρομαντικο-σεξουαλικού φιλιού», μετά από κύματα μετανάστευσης στην Ευρώπη.

Οι Άρμπολ και Ρασμούσεν εκτιμούν ότι το ρομαντικό φιλί έγινε αποδεκτό στην Ευρώπη της Εποχής του Χαλκού και όχι μόνο λόγω της μετανάστευσης. Είναι πιο πιθανό, έγραψαν, ότι η πρακτική του φιλιού ήταν ήδη τουλάχιστον οικεία στους ανθρώπους στην Ευρώπη, επειδή ήταν κοινή στη Μεσοποταμία – και πιθανώς σε άλλα μέρη του αρχαίου κόσμου – και δεν περιοριζόταν μόνο στην Ινδία.

Το φιλί τότε και τώρα

Σε αντίθεση με τα φιλιά που δίνουν οι γονείς στα παιδιά τους, τα οποία θεωρείται ότι είναι πανταχού παρόντα σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, τα ρομαντικά φιλιά δεν είναι παντού κοινά. Ακόμη και σήμερα, πολλοί πολιτισμοί αποφεύγουν τα ρομαντικά φιλιά, ανέφεραν οι ερευνητές. Σε μια μελέτη του 2015, την οποία συνέγραψε ο Γκαρσία, οι ερευνητές εξέτασαν 168 σύγχρονους πολιτισμούς παγκοσμίως και διαπίστωσαν ότι μόνο το 46% ανταλλάσσουν φιλιά σεξουαλικού ή ρομαντικού χαρακτήρα. Τέτοια φιλιά, ανέφεραν οι συγγραφείς, ήταν πολύ λιγότερο συνηθισμένα στις κοινότητες τροφοσυλλογής και ήταν πιο πιθανό να βρεθούν σε κοινωνίες που είχαν διακριτές κοινωνικές τάξεις, «με τις πιο σύνθετες κοινωνίες να είναι πιο πιθανό να φιλιούνται με αυτόν τον τρόπο».

Ενώ η μελέτη δείχνει ότι τα ρομαντικά φιλιά δεν ήταν ασυνήθιστα στην αρχαία Μεσοποταμία, οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι υπήρχαν κανόνες για το ποιος είχε το δικαίωμα να φιλήσει και πού μπορούσε να το κάνει, καθώς και ότι τα ρομαντικά φιλιά δεν ήταν μια κοινή πρακτική για όλους τους πολιτισμούς.

«Αν το φιλί στον αρχαίο κόσμο ήταν πιο διαδεδομένο από ό,τι πιστεύαμε, μπορεί τελικά να ήταν πιο συνηθισμένο από ό,τι στη σύγχρονη εποχή», πρόσθεσε ο Άρμπολ. «Αυτό εγείρει κάποια ερωτήματα που είναι ενδιαφέροντα για μελλοντική έρευνα», κατέληξε ο ερευνητής.

ΠΗΓΗ: CNN