Ανασκόπηση: Από τον εφιάλτη της ακρίβειας στην ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας

Το 2023 κλείνει με την τιμή του ελαιολάδου να καταγράφει αύξηση-ρεκόρ στα ράφια των σούπερ μάρκετ, με την τάση στις τιμές να παραμένει ανοδική και τους επόμενους μήνες λόγω της μειωμένης παραγωγής. Διψήφιες ετήσιες αυξήσεις κατέγραψε η Ελληνική Στατιστική Αρχή και σε φρούτα και λαχανικά, ενώ το «καλάθι» των τροφίμων έγινε ακριβότερο κατά περισσότερο από 9% μέσα στη χρονιά που φεύγει. Τα στοιχεία αποτυπώνουν ότι η ακρίβεια στα είδη πρώτης ανάγκης ήταν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τα νοικοκυριά.

Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί εντόπισαν περιπτώσεις αδικαιολόγητων αυξήσεων και επέβαλαν μεγάλα πρόστιμα. Περισσότερα από 4,5 εκατομμύρια ευρώ κλήθηκαν να πληρώσουν 5 πολυεθνικές εταιρίες για αισχροκέρδεια, ενώ ο συνολικός προϋπολογισμός των προστίμων ξεπέρασε τα 12 εκατομμύρια.

“Αν νομίζουν ότι η Ελλάδα είναι καμία μπανανία στην οποία μπορούν να πουλάνε τα ίδια προϊόντα σε πολύ ακριβότερες τιμές, χωρίς να μας δικαιολογούν την αύξηση του κόστους, είναι βαθιά νυχτωμένοι” είχε δηλώσει ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.

Καλάθι Νοικοκυριού, market pass, ξεπάγωμα τριετιών

Μέτρα για την καταπολέμηση της ακρίβειας που θεσπίστηκαν το 2022 συνεχίστηκαν και την χρονιά που φεύγει. Μεταξύ αυτών, το καλάθι του νοικοκυριού και το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους. Ο κατάλογος των παρεμβάσεων εμπλουτίστηκε. Καταρτίστηκε κατάλογος περίπου 1300 προϊόντων στα οποία θα ισχύσει μείωση τιμής τουλάχιστον 5% για ένα εξάμηνο.

“Βλέπουμε ότι οι μειώσεις ξεκινάνε από 5% και μπορούν να φτάσουν μέχρι και 12%. Αυτό είναι κάτι που γίνεται για πρώτη φορά στην Ευρώπη. Τέτοια πρωτοβουλία δεν έχει λάβει καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα η Ελλάδα” τόνισε ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας.

Για τη στήριξη των νοικοκυριών, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις υψηλές τιμές στα τρόφιμα, θεσπίστηκε το market pass, έκτακτη μηνιαία οικονομική ενίσχυση η οποία κάλυψε την περίοδο από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Αύγουστο του 2023. Για το νέο έτος, προτεραιότητα θα αποτελέσουν τα μέτρα μόνιμου χαρακτήρα με έμφαση στην αύξηση των μισθών.

Στο πλαίσιο αυτό αποφασίστηκε να ξεπαγώσουν οι τριετίες στους μισθούς των ιδιωτικών υπαλλήλων για πρώτη φορά μετά το 2012 και να καταβληθούν αυξήσεις στο δημόσιο ύστερα από 14 χρόνια.

Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας

Παρόλο που το 2023 ήταν ένα έτος με αρκετά προβλήματα και γεωπολιτικούς κινδύνους, η φετινή χρονιά για την ελληνική οικονομία χαρακτηρίστηκε, μεταξύ άλλων, από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας ύστερα από 13 χρόνια. Ο χορός των αξιολογήσεων έκλεισε για φέτος την 1η Δεκεμβρίου με τον οίκο Fitch και την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας στην επενδυτική βαθμίδα.

Ο κύκλος των αναβαθμίσεων άνοιξε το καλοκαίρι με τον ιαπωνικό οίκο R&I να αναβαθμίζει την Ελλάδα και να την εντάσσει στην επενδυτική βαθμίδα. Aρχές Αυγούστου ο γερμανικός οίκος αξιολόγησης Scope Ratings ενέταξε το ελληνικό αξιόχρεο στην επενδυτική βαθμίδα. Ακολούθησε στις 8 Σεπτεμβρίου, η DBRS. Στις 20 Οκτωβρίου ένας από τους λεγόμενους «μεγάλους οίκους», ο Standard & Poor’s έδωσε στην Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα. Για ιστορικό παράθυρο ευκαιρίας είχε μιλήσει τότε ο Κωστής Χατζηδάκης.

Από το 2024, τα ελληνικά ομόλογα θα εντάσσονται στη λίστα των μεγάλων διεθνών δεικτών, όπως του Bloomberg. Την Άνοιξη αναμένεται και η αξιολόγηση του οίκου Moody’s, ο οποίος βαθμολογεί τη χώρα μας μία βαθμίδα κάτω από την επενδυτική.

Τα επιτόκια

Οι πληθωριστικές πιέσεις – οι εντονότερες που έχουν καταγραφεί- οδήγησαν τις κεντρικές τράπεζες, εν προκειμένω την ΕΚΤ στο να συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια το 2023. Ήδη έχουν γίνει 10 αυξήσεις επιτοκίων, οδηγώντας τα στο 4% από -0,5% που ήταν πριν τον Ιούλιο του 2022 οπότε και ξεκίνησε η άνοδο τους.

Η σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη από το καλοκαίρι και μετά οδήγησε την ΕΚΤ στην απόφαση να κάνει για πρώτη φορά μία παύση τον Οκτώβριο στη συνεδρίαση της Αθήνας. Οι προηγούμενες αυξήσεις των επιτοκίων μας εξακολουθούν να μεταδίδονται δυναμικά στις συνθήκες χρηματοδότησης. Αυτό επιδρά ολοένα περισσότερο ανασταλτικά στη ζήτηση και επομένως συμβάλλει στην υποχώρηση του πληθωρισμού.

Το Δεκέμβριο, αυξήθηκαν οι πιέσεις από τις αγορές προκειμένου η ΕΚΤ να δώσει στίγμα για τις προθέσεις της για το 2024 με έμφαση το χρόνου έναρξης μείωσης των επιτοκίων. Παρόλα αυτά, η Κριστίν Λαγκάρντ κράτησε κλειστά τα χαρτιά της παραπέμοντας στις επόμενες συνεδριάσεις.

Με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να έχει ηδη αφήσει να εννοηθεί ότι το νέο έτος δεν αποκλείεται να προχωρήσει σε 3 μειώσεις επιτοκίων, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος μόλις τον Οκτώβριο μιλώντας στην ΕΡΤ, είχε επισημάνει ότι μία τέτοια κίνηση από την ΕΚΤ θα πραγματοποιηθεί όταν υπάρχουν ξεκάθαρα δείγματα ότι ο πληθωρισμός προσεγγίζει το 2%.

Με βάση τις τελευταίες προβλέψεις της ΕΚΤ, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη θα πλησιάζει το 2% το 2026 οπότε εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 2,1%.